• «EUTT XK va UF» KAFEDRASI
  • K I R I SH
  • Ызбеkистоh республиkаси олий ва ырта




    Download 0,79 Mb.
    bet1/13
    Sana24.03.2017
    Hajmi0,79 Mb.
    #1642
      1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   13


    O'ZBEKISTOH RESPUBLIKASI OLIY VA O'RTA MAXSUS

    TA'LIM VAZIRLIGI



    QARSHI MUHANDISLIK IQTISODIYOT INSTITUTI


    MUHANDIS-TEXNIKA FAKULTETI

    «EUTT XK va UF» KAFEDRASI


    5521200 "Transport vositalarini ishlatish va ta'mirlash" yo'nalloyihasi bo'yicha "Avtomobillarni ta’mirlash va ularga texnik xizmat ko’rsatish" fanidan kurs loyihasini bajarish bo’yicha

    USLUBIY KO'RSATMA



    Qarshi - 2011

    Uslubiy ko'rsatmada 5521200-"Transport vositalarini ishlatish va ta'mirlash" yo'nalishi bo'yicha " Avtomobillarni ta’mirlash va ularga texnik xizmat ko’rsatish " fanidan kurs loyihasini bajarish tartibi keltirilgan. EUTT XK va UF kafedrasining 20 yil " " _______dagi № sonli, MT fakultetining 20 yil " " _______dagi № sonli majlis qarorlari bilan tasdiqlangan.


    Tuzuvchi: ass. Karimov A.A.


    Taqrizchilar: EUTT XK va UF kafedrasi dotsenti Begimqulov F.E

    QXM kafedrasi dotsenti Razzoqov T.


    K I R I SH


    Mustaqil O’zbekistonimiz mustaqillikka erishgandan so’ng , o’zining iqtisodiy islohotlarini hamma soha bo’yicha jadal rivojlantirib kelmoqda.
    Mustaqillik - davlatning ichki va tashqi ishlarda boshqa davlatlarga qaram boʻlmay faoliyat koʻrsatishi. M. tamoyillariga rioya etish davlatlararo oʻzaro munosabatlarda yetakchi, hukmron qoidadir. Har bir davlatning mustaqilligini tan olish oʻzaro tinchtotuv yashashning prinsiplaridan biridir.
    Jumladan avtomobillarga texnik hizmat ko’rsatish va ta’mirlashga oid nizomlar, qonunlar va qarorlarlaning chiqarilishining o’zi bu sohaga e’tibor qanchalik katta ekanligidan dalolat beradi.Shuningdek 1996 yilda "Avtotransportlarga texnik xizmat ko'rsatish va ularni ta'mirlash” to’g’risidagi nizom ishlab chiqildi.1999 yilda esa davr talablari asosida qayta to’ldirilib nashrga chiqarildi.Hozirgi kunda O’zbekistonda faoliyat yuritayotgan avtotransport tarmog’i korxonalarida mazkur nizom asosida ishlar tashkil qilinadi.

    Uslubiy ko'rsatma 5521200-"Transport vositalarini ishlatish va ta'mirlash" yo'nashi bo'yicha o’qiyotgan talabalar uchun mo’ljallangan bo’lib,asosan ustahonalarning faoliyatini modernizasiyalash mavzularida loyihalash ishlari bajarilishi ko’zda tutilgan.Ya’ni har bir talaba o’ziga berilgan boshlang’ich ma’lumotlariga asosan,mavjud ustahona bo’yicha qilinadigan ishlarni o’rganib,ushbu ustaxonadagi tehnologik jihozlarning zamonaviy ravishda qayta jihozlash va ushbu zamonaviy jihozlangan ustaxonani loyihasini qilishlari lozim.

    1. KURS LOYIHASINING MAZMUNI VA HAJMI.

    Kurs loyihasini bajarishda asosiy xujjat topshiriq varaqasi hisoblanadi va unda qo’yidagilar aks ettirilgan bo'ladi:

    - kurs loyihasining mavzusi;

    - Kurs loyihasi uchun asosiy ko'rsatkichlar(Boshlang’ch ma’lumotlar);

    - xal qilinadigan vazifalar ;

    - Chizma qismining hajmi va mazmuni;

    Kurs loyihasi hisoblash-tushuntirish va chizma qismdan tashkil topadi.
    1.1.Hisoblash - tushuntirish qismi

    Bu qismda avtomobillarga texnik xizmat ko'rsatish(TXK) va ularni joriy ta'mirlash (JT) dasturini hisoblash, qabul qilingan ish sharoitlarini aks ettirish va izohlash, ish turlariga asosan ishchilar sonini aniqlash, texnologik jihozlar tanlash, ishlab-chiqarish binosidagi mintaqa, ustaxona va omborlar maydonlari yuzalarini hisoblash, ularni rejalashtirish hamda texnik xizmat va joriy ta'mir jarayonining texnologik xaritasini tuzish ishlari bajariladi.

    Mintaqa - Yer yuzasining tabiiy geografik kenglik zonalligining eng yuqori bosqichi. Yer pusti yoki geografik qobiqning biror jihatdan oʻxshash boʻlgan, kenglik boʻylab choʻzilgan nisbatan kambar qismi. M.
    Qism 30-35 betdan iborat bo'ladi.


    1.2. Loyihaning chizma qismi

    Loyihaning chizma qismi 2-3 varaqdan (A1 va A2 formatli) iborat bo'ladi:

    1. Korxonadagi ishlab-chiqarish ustahonasining rejasi(mavjud va takomillashgani) - 1-2 varaq

    3.Texnologik hisoblashlarning natijalari jadvali -1-2 varaq



    2. AVTOTRAHSPORT KORXOHASINING TEXHOLOGIK

    HISOBI

    ATK uchun avtomobillarga tеxnik xizmat ko’rsatish va ta'mirlash dasturini hisoblash tеxnik xizmat ko’rsatishlar sonini va mеhnat hajmini, joriy ta'mir uchun - mеhnat hajmini aniqlashdan iborat. Dastur yillik va kunlik miqyosda aniqlanishi mumkin.

    Dastur - 1) biron-bir faoliyat, ishning mazmuni va rejasi; 2) siyosiy partiyalar, tashkilotlar, alohida arboblar faoliyatining asosiy qoidalari va maqsadlari bayoni; 3) oʻquv fani mazmunining qisqacha izohi; 4) teatr, konsertlar va b.

    Avtomobillar ishlab chiqarilgan yiliga qarab, ular amal qilloyihasi lozim bo’lgan «Nizom» mе'yorlaridan foydalaniladi.Bozor sharoitiga o’tilishi munosabati bilan ATK larda ikki bosqichli tеxnik xizmat ko’rsatish (TXK-1 va TXK-2) tizimi qo’llaniladigan avtomobillar (hozir ularning ulushi juda salmoqli) bilan bir bosqichli va uch bosqichli sеrvis tеxnik xizmat ko’rsatish tizimi tavsiya qilingan avtomobillar ekspluatatsiya qilinloyihasi mumkin.

    Texnologik hisobdan asosiy maqsad, loyihalanishi kerak bo'lgan ustahona uchun TXK va JT dasturini aniqlash, ishlab chiqarish binosi rejalarini bajarish uchun zarur bo'lgan ma'lumotlarni hisoblashdan iborat.

    Ishlab chiqarish, moddiy ishlab chiqarish - jamiyatning yashashi va taraqqiy etishi uchun zarur boʻlgan moddiy boyliklar (turli iqti-sodiy mahsulotlar)ni yaratish jarayo-ni; ishlab chiqarish omillarini isteʼ-mol va investitsiyalar uchun moʻljallangan tovarlar va xizmatlarga aylantirish. I.ch.


    2.1. Dastlabki ma'lumotlar
    ATK texnologik hisobini bajarish uchun aniq bir korxonaning hisobot yilidagi ko'rsatkichlari yoki yangi loyihanilayotgan korxona bo'yicha qo’yidagi ma'lumotlar berilgan bo'lishi kerak:

    1. Avtokorxonaning turi va vazifasi

    2. Avtomobillarning ishlash sharoiti toifasi - Kish

    3.Avtomobillar va tirkamalar soni,turi,toifasi,texnik holati(ishlatilgandan beri yurgan yo’li)-Ai,Аiyaie,(Аiya –yangisi, Аie – eskisi, mukammal ta’mirlangani)

    4.Avtomobillarning ishlash tartibi Dy.i ,Ti

    5. Avtomobillar TXK va T ish tartibi ( m, а) m-smena soni,a-kunlik ishlash vaqti;

    6. O'rtacha kunlik yurgan yo'l - Lky
    2.2. Avtomobillarga TXK va JT ko'rsatish bo'yicha ishlab chiqarish dasturini hisoblash

    2.2.1 TXK va qayta tiklashgacha yuradigan yo'lga tuzatish kiritish

    - avtomobillarning 1 va 2 TXК davrlari

    L1t  L m1  K1  K3, km

    L2t  L m2  K1  K3, km

    O'z navbatida K 3  K3  K3, [3-ilova]

    Lm1, Lm2 - 1,2-TXK davrlarining me'yori, km [1-ilova]

    K3, K3- tabiiy iqlim va atrof-muhit zaharliligini hisobga oluvchi koeffitsiyent

    K1 - ish sharoiti toifasini hisobga oluvchi koeffitsiyent [2-ilova]

    Avtomobillarning foydalanish boshlangandan beri o'rtacha yurgan yo'li:

    Aiya  Lmqt  Aie  Lqqt

    Lo'r   , km

    Ai

    bu yerda:



    Lmqt - avtomobillarning me'yoriy qayta tiklashgacha yuradigan yo'li,km

    Lqqt - qayta tiklangan avtomobillar keyingi qayta tiklashgacha yuradigan yo'lining me'yori ( Lqqt  0.8  Lmqt ), km

    Aiya - yurgan yo'lining ulushi 0...1,0 Lqt bo'lgan yangi avtamobillar soni,

    Aie - yurgan yo'lining ulushi 1,0 Lqt dan yuqori bo'lgan qayta tiklangan avtomobillar soni.

    Avtomobillar o'rtacha yurgan yo'liga tuzatish kiritish
    Ltqt  Lo'r  K1  K2  K3, km
    K2 - avtomobillar turini hisobga oluvchi koeffitsiyent [5-ilova]
    2.2.2.Tehnik hizmat ko’rsatish grafigini chizish uchun qo’yidagi hisoblashlarni amalga oshirish lozim :

    1-TXK davri bilan kundalik yurgan yo'lning karraligi

    L1t

    n1'  , (butun songacha yaxlitlanadi va n1 deb qabul qilinadi)

    L ky

    - xisobiy 1 - TXК davri

    L1  L ky  n1, km

    Hisobiy davrning tuzatish kiritilgan davrdan necha foiz farq qilloyihasini topish (farq 10% gacha bo'lloyihasi mumkin)

    L1 - L1t

    a1    100 %

    L1t

    Farq chegaradan chiqib ketsa, n1' ning qiymati kichik yoki katta tarafga yaxlitlanib, hisob qaytadan bajariladi.


    2.2.3. 1-TXK davri bilan 2-TXK davrining karraligi

    L2t


    n2' , (butun songacha yaxlitlanadi va n2 deb qabul qilinadi)

    L1

    Hisobiy 2-TXК davri

    L2  L1  n2, km


    L2 - L2t

    a2    100 %,

    L2t
    2.2.4. 2-TXK davri bilan QT gacha yurgan yo'lining karraligi

    Ltqt

    nk'  , (butun songacha yaxlitlanadi va nk deb qabul qilinadi)

    L2

    Hisobiy qayta tiklashgacha yurilgan yo'l

    Lqt  L2  nk, km


    Lqt - Lтқт

    aqt    100 %.

    Ltqt
    2.2.5.Bir avtomobil uchun yaxlit davr(sikl) ichida o'tkaziladigan TXK va qayta tiklashlar(QT) sonini aniqlash

    Qayta tiklash:

    Lqt

    Nqts    1 (yaxlit davri ichida avtomobil bir marta tiklanadi)

    Lqt

    2-TXK soni:

    Lqt

    N2s   - Nqts ,dona

    L2

    1-TXK soni:

    Lqt

    N1s   - (N2s  Nqts),dona

    L1

    KXK soni:

    Lqt

    Nkxs   ,dona

    Lky
    Davr ichida avtomobillarning ishga chiqish kunlari soni

    Des  Nkxs


    Mavjud avtotransport korxonalari bo'yicha loyihalash yoki qayta qurish ishlari amalga oshirilganda, avtomobillarning TXK va JT da turadigan kunlariga tuzatish kirituvchi koeffitsiyent - K4' ning qiymati shu korxona bo'yicha statistik ma'lumotlar yordamida aniqlanib, hisob uchun qabul qilinloyihasi mumkin.

    Техник хизмат кўрсатиш графиги кўйидаги тартибда хисобларга асосланиб чизилади.



    2.2.6 Davr ichida avtomobillarni TXK va JT da turish kunlarini hisoblash

    Lqt  K4' d2 djt

    Dts  Dqt Dt    (    ), kun

    1000 m2 mjt

    Dt - avtomobilni qayta tiklash korxonasiga olib borish va keltirish uchun ajratilgan vaqt, kun

    Dqt- qayta tiklash uchun ajratilgan vaqt,kun [ 1-ilova ].

    m2, mjt- TXK-2 va JT mintaqasining ish almashinuvlar soni,

    d2 - TXK-2 da turish solishtirma kunilari, kun1000km

    1000  D2

    d2   , kun1000 km.

    L2


    djt - joriy ta'mirlashda turish solishtirma kuni

    djt  Dtx-jt - d2, kun1000 km.

    D tx-jt - avtomobillarni TXK va JT da turish solishtirma

    kunlari. [ 1-ilova ]


    2.2.7. Texnik tayyorgarlik koeffitsiyenti

    Des

    t  

    Des  Дтц



    2.2.8. Avtomobillarning ishga chiqish koeffitsiyenti

    Dsk

    v  t  

    Dk


    2.2.10. Avtomobillarning yillik yurgan yo'li

    Ly  Dsk  t  Lky, km


    2.2.11. Davrdan yillik xisobga utish koeffitsiyenti

    Ly

    y  

    Lqt




    1. Umumiy avtomobillar uchun TX va QT larning ishlab chiqarish yillik dasturini aniqlash

    QT: Nqty  Nqts  y  Ai

    2-TXK: N2y  N2s  y  Ai

    1-TXK: N1y  N1s  y  Ai

    KXK: Nkxy  Nkxs  y  Ai

    MXK: Nmxy  2  Ai

    D -1: Nd-1y  1,1  N1y  N2y

    D -2: Nd-2y  1,2  N2y

    Umumiy avtomobillar uchun TXK larning kundalik dasturini aniqlash

    N2y

    1-TXK: N2s  

    Dik


    N1y

    2-TXK: N1s  

    Dik
    Nd-1y

    D - 1: Nd-1c  

    Dik
    Nd-2y

    D - 2: Nd-2c  

    Dik
    Nkxy

    KXK : Nkxs  

    Dsk

    2.2.13. Hisobiy mehnat sarfini aniqlash

    KXK: txkx  tmkx  K5  Km  K2, ishchi soat

    1-TXK: tx1  tm1  K2  K5, ishchi soat

    2-TXK: tx2  tm2  K2  K5, ishchi soat

    MXK : txmx  tm2  dmx  K2  K5, ishchi soat

    JT : txjt  tmjt  K1  K2  K3  K4  K5, ishchi soat

    bu yerda:

    K2-avtomobillarning toifasini hisobga oluvchi koeffitsiyent [5-ilova],

    K5-ATK quvvatini hisobga oluvchi koeffitsiyent [8-ilova]

    Km - tozalash, artish ishlarini mexanizatsiyalash koeffitsiyenti (yengil avtomobillar uchun-0.45, avtobuslar uchun - 0.65, yuk avtomobillari uchun - 0.35)

    dmx - mavsumiy xizmat ko'rsatishning 2-TXK ga nisbatan ulushi, issiq va juda issiq iqlim sharoiti uchun dmx  0,5.
    Aiya  Kya4  Aie  Ke4

    K4  

    Ai

    Kya4, Ke4 - ish hajmini hisoblashda avtomobillar yoshini hisobga oluvchi koeffitsiyent, [9-ilova]

    tmkx, tm1, tm2, tmjt - me'yoriy solishtirma ish hajmi,ishchi soat
    ATK dagi transport vositalarining texnik holati(ishga tushirilgandan beri yurgan yo'li yoki yoshi)ga tuzatish kirituvchi koeffitsiyent K4 ning qiymati mavjud korxona loyihalanganda yoki qayta qurilganda, shu korxona statistik ma'lumotlar bo'yicha aniqlanib, hisoblash uchun qabul qilinloyihasi mumkin.
    2.2.14. TXK va JT yillik mehnat hajmini hisoblash
    KXK : Tykx  Nykx  txkx, ishchi soat
    1-TXK: Ty1  N1y  tx1, ishchi soat (3 jadval bo'yicha ish

    turlariga taqsimlanadi)

    2-TXK: Ty2  Ny2  tx2, ishchi soat (4 jadval bo'yicha ish

    turlariga taqsimlanadi)

    MXK : Tymx  Nmxy  txmx, ishchi soat

    Ly  Ai

    JT : Tyjt    txjt, ishchi soat (5 jadval bo'yicha ish

    1000 turlariga taqsimlanadi)


    TXK va JT ishlarining kunlik hajmi

    Tykx

    KXK : Tkxs   , ishchi soat

    Dsk


    Ty1

    TXK-1 : T1s   , ishchi soat

    Dik
    Ty2

    TXK-2 : T2s   , ishchi soat

    Dik

    Tymx

    MXK : Tmxs   , ishchi soat

    Dmx

    bu yerda: Dmx - avtomobillarga mavsumiy hizmat ko'rsatish kunlari (agarda mavsumiy xizmat ko'rsatish bir yilda 2 oy davom etsa - 42 kun, 4 oy davom etsa - 84 kun deb qabul qilinadi).

    2.2.15. Yordamchi ishlarning yillik hajmini hisoblash.

    Kyord

    T yord.y (Tykx  Ty1  Ty2 Tymx Tyjt)   , ishchi soat

    100


    Yordamchi ishlar o'z-o'ziga xizmat va ko'makchi ishlarga bo'linadi va 1,2 jadvaldagi kabi ishlarga taqsimlanadi.

    T yord.y

    T o'z.y    Ko'z, ishchi soat

    100


    T yord.y

    T ko'm.y    Kko'm, ishchi soat

    100

    bu yerda:



    Kyord  20-30 % - ATK dagi yordamchi ishlar foizi (katta ATK uchun kichigi, kichik ATK uchun kattasi olinadi),

    Ko'z 40 - 50 % - o'z - o'ziga xizmat ko'rsatish ishlari foizi,

    Kko'm 50 - 60 % - ko'makchi ishlar foizi.

    2.1.16. TXK va JT mehnat hajmlarini ishlab chiqarish mintaqalarida ish turlariga va bajarilish joyiga qarab taqsimlash

    ATK da o'z - o'ziga xizmat ko'rsatish ishlarining turlari bo'yicha taqsimoti (T o'z.y)

    1-jadval




    Ish turlari

    %

    ishchi soat

    1

    2

    3



    4

    5

    6



    7

    8

    9 10



    Elektromexanik *

    Mexanik*

    Chilangarlik *

    Temirchilik* Payvandlash*

    Tunukasozlik *

    Misgarlik *

    Quvur o'tkazish

    Qurilish - ta'mirlash

    Duradgorlik

    Jami:


    25

    10


    16

    2

    4



    4

    1

    22



    10 6

    100





    *-ishlar ayrim, bosh mexanik bo'limida yoki ustaxonalarda bajarilloyihasi mumkin.

    ATK da ko'makchi ishlarining taqsimoti (T ko'm.y.)



    2-jadval




    Ish turlari

    %

    ishchi soat

    1

    Transport

    14




    2

    Avtomobillarni ko'chirish

    40




    3

    Moddiy boyliklarni keltirish, saqlash va tarqatish

    14




    4

    Hudud va xonalarni tozalash

    32







    Jami

    100




    1-Texnik xizmat ko'rsatish ishlarining turlari bo'yicha taqsimoti (T1y)
    3-jadval



    Ish turlari

    %

    ishchi soat

    1

    Diagnostika







    2

    Qotirish







    3

    Sozlash







    4

    Akkumulator







    5

    Elektrotexnik







    6

    Ta'minot tizimi bo'yicha ishlar







    7

    Shina







    8

    Moylash ishlari










    Jami






    2-TXK va MXK ishlarining turlari va bajariladigan joylari bo'yicha taqimoti

    ( T2y  Tmxy )

    4-jadval




    Ish turlari

    Jami

    Postda

    Ustaxonada

    %

    ishchi soat

    %

    ishchi soat

    %

    ishchi soat

    1

    Diagnostika



















    2

    Qotirish



















    3

    Sozlash



















    4

    Akkumulator



















    5

    Elektrotexnik



















    6

    Ta'minot tizimi bo'yicha



















    7

    Shina



















    89

    Moylash

    Kuzov























    Jami


















    Joriy ta'mirlash ishlarining turlari va bajarilish joylari

    bo'yicha taqsimoti

    5-jadval




    Ish turlari

    %

    ishchi soat

    1

    2

    3

    4




    . Postda bajariladigan ishlar







    1

    Diagnostika







    2

    Sozlash







    3

    Ajratish - yig'ish







    4

    Payvandlash – tunukasozlik







    5

    Bo'yoqchilik










    Jami







    1

    2

    3

    4




    .Ustaxonada bajariladigan ishlar







    1

    Agregat







    2

    Chilangar-mexanik







    3

    Elektrotexnik







    4

    Ta'minot tizimi bo'yicha ishlar







    5

    Akkumulator







    6

    Shina







    7

    Kamera yamash







    8

    Tunukasozlik







    9

    Payvandlash







    10

    Misgarlik







    11

    Temirchilik







    12

    Duradgorlik







    13

    Armatura – kuzov







    14

    Qoplamachilik







    15

    Taksometr tuzatish










    Jami










    Xammasi







    Download 0,79 Mb.
      1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   13




    Download 0,79 Mb.

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    Ызбеkистоh республиkаси олий ва ырта

    Download 0,79 Mb.