Asosiy boshqaruv harakatlari

Harakatlami 
qayd etish bir nechta maqsadlarda amalga 
oshiriladi. Uning (foto surat yoki videofilm ko‘rinishida 
tasvirlangan) natijalari ko ‘pinchamurabbiy tomonidanharakatlami 
to‘g‘ri bajarilishi, ulami oldindan belgilangan etalonga mos 
kelishini umumiy baholash uchun qo‘llaniladi. Ushbu holatda, eng 
ko‘p ishlatiladigani tasvir shakli - videogrammalar bo‘lib, ular 
jarayonni lavhalar bo‘yicha ko‘rib chiqish, harakatlami ketma- 
ket elementlarining kelishilganligini (oldindan belgilab qo‘yilgan 
ma’lum tartibda bajarilishini) baholash imkonini beradi. Bu yerda 
ko‘proq harakatlami sifatli baholash to‘g‘risida gapirish mumkin.
Bunda harakatlaming alohida momentlarini bo‘g ‘inlarga 
ajratish uchun kinogrammalami 
sekinlashtirilgan holatda 
ko‘rsatish imkoni mavjud. Bunday usul, ayniqsa tezkor 
suratga olish paytida samaralidir. Bu holda, harakatning barcha 
xususiyatlarini ko‘rish, sportchi nimani yaxshi va yomon 
bajarayotganini baholash mumkin.
Son jihatdan baholash, odatda, ancha murakkab usullar bilan: 
siklografiya va strobofotografiya yordamida bajariladi.
S tro b o fo to g ra fiy a - bu harakatning bir nechta ketma-ket 
holatlarini bitta fotosuratda birgalikda tasvirlanishidan iborat. 
Buning uchun, suratga olish obtyurator (tirqishlari bo‘lgan, 
shaffof bo‘lmagan aylanadigan disk) yordamida bajariladi. Agar 
sportchining tanasi (yoki sport snaryadi) ga mitti lampochka
- svetoidlar yoki toshoynadagi kabi aks ettiruvchi (marker) 
lar o‘matilsa, 
unda 
qayd 
etish 
natijasida 
siklogramma 
yuzaga keladi. Bu siklogramma 
marker o‘matilgan gavda 
segmentining ko‘chish trayektoriyasini aks ettiruvchi uzluksiz 
chiziq ko‘rinishida boMadi.
Obtyuratoming aylanish tezligi ma’lum bo‘Isa, uzuq chiziqlar 
nuqtalari o ‘rtasidagi masofa bo‘yicha segmentlaming ko‘chish 
tezligini hisoblab topish mumkin. Tabiiy-ki, fazoda nuqtaning 
joylashishini aniqlashning rasoligiga talab yuqoridir. Shuning 
uchun, harakat vaqtida markeming og‘ishi va obtyurator 
aylanishining stabil bo‘lmasligiga yo‘l qo‘ymaslik lozim. Aynan
114

shu sabablar o‘lchashlarning tizimli va tasodifiy xatoliklarining 
mimbiiyi hisoblanadi. Harakatlami foto-video qayd etish magnit 
Insmasiga yoziladi. Yozib olingan zahotiyoq, harakatlar displey 
(tclcvizor) ekranida qayta ko‘rsatilishi mumkin.
Ilnzirgi 
vaqtda 
maxsus 
ixtisoslashtirilgan 
raqamli 
viileoknmeralar sport amaliyotida samarali qo‘llanilmoqda. 
Masalan, kompyuter bilan ulangan videokameralar futbol o‘yini 
borishi va muhim yoki munozarali mometlami, voleybolchilaming 
o'yinini oldingi, yon va ustki tomonlardan tasvirga oladi va 
musobaqa faoliyatining eng muhim momentlarini ko‘rsatadi 
(hamda qayta-qayta ko‘rish imkonini beradi).
Harakatlar biomexanikasini chuqur o‘rganish stereofoto- 
grammetrik usul yordamida o‘tkaziladi. U, birinchidan, aniq 
fototasvirga olishni amalga oshirishga, ikkinchidan, olingan 
tasvirlami xuddi shunday aniqlikda qayta ishlash imkoniyatini 
beradi.

Download 4,09 Mb.