-jadval. Internet-ilovalar va ular bilan bog‘liq UDP portlari

249 
Remote File server 
NFS 
UDP 
 
IP telefoniya 
H.323 
UDP 
1719 
IP telefoniya (IMO, Skype) 
SIP 
UDP 
5060 
Domain Name Service 
DNS 
UDP 
53 
Simple Network Management 
Protocol 
SNMP 
UDP 
161 
 
UDP va TCP protokollarida yig‘indi nazoratni hisoblash bir 
algoritmda bajariladi (RFC-1071), lekin UDP-paket uchun uni hisoblash 
mexanizmi ayrim o‘ziga xos xususiyatga ega. Xususan, UDP-
deytagramma toq sonli baytlarga ega bo‘lishi mumkin, bu xolda unga, 
algoritmni unifikatsiyalash uchun, xech qaerga uzatilmaydigan nolli bayt 
qo‘shiladi. UDP protokoli haqida batafsilroq axborotni RFC-768 topish 
mumkin. 
5.2.4. UDP segmentning yig‘indi nazorati 
UDP yig‘indi nazorati UDP sarlavha va UDP ma’lumotlarni o‘zida 
qamraydi. IP sarlavhadagi yig‘indi nazorati faqat IP sarlavhani qamraydi 
– u IP-paketda mavjud bo‘lgan ma’lumotlarni qamramaydi. Ham UDP, 
ham TCP o‘z sarlavhalarida ham sarlavhani, shuningdek ma’lumotlarni 
qamraydigan yig‘indi nazoratiga ega. UDP uchun yig‘indi nazorati 
majburiy emas, lekin TCP uchun yig‘indi nazorati majburiydir. 
UDP yig‘indi nazorati IP sarlavha (ortiqcha to‘ldirilgan 16-bitli 
so‘z), yig‘indi nazoratiga o‘xshash xolda hisoblanadi, lekin faraqlanishi 
mavjud. UDP datagramma toq sonli baytlarga ega bo‘lishi mumkin, 
yig‘indi nazoratini hisoblashda esa 16-bitli so‘zlar qo‘shish kerak 
bo‘ladi. Bu xolda, datagramma oxiriga, agar yig‘indi nazoratini 
hisoblashga kerak bo‘lsa, to‘ldiruvchi nolli baytlar qo‘shiladi 
(to‘ldiruvchi baytlar uzatilmaydi). 
Faqat yig‘indi nazoratini hisoblash uchun UDP va TCP da 12-
baytli psevdosarlavhalar mavjuddir (UDP datagrammalarda va TCP 
segmentlarida). 
Psevdosarlavhalarda 
IP 
sarlavhalarning 
ayrim 
maydonlari bor. Bularning barchasi ma’lumotlar mo‘ljallangan punktga 
yetib borishini (IP mazkur qurilmaga mo‘ljallanmagan datagrammalarni 
qabul qilmaydi, va boshqa yuqori satxga mo‘ljallangan UDP 
datagrammalarni uzata olmaydi) ikki marta tekshirish uchun qilingan. 
Agar UDP datagrammaning uzunligi toq bo‘lsa, yig‘indi nazoratini 
hisoblash uchun qo‘shimcha bayt talab qilinadi. Agar hisoblangan 
yig‘indi nazorati 0 teng bo‘lsa, u birlik bitlar (65535) sifatida saqlanadi, 

250 
bu qiymatlar arifmetikadagi razryadlar bo‘yicha qo‘shishga (birni 
qo‘shish - ones-complement) ekvivalentdir. Agar uzatilgan yig‘indi 
nazorati 0 teng bo‘lsa, bu jo‘natuvchi yig‘indi nazoratini 
hisoblamaganligini bildiradi. Agar jo‘natuvchi yig‘indi nazoratini 
hisoblagan bo‘lsa ham, lekin qabul qiluvchi xatolik mavjudligini 
aniqlasa, UDP datagramma yo‘q qilinadi, xatolik xaqidagi xabar 
generatsiyalanmaydi (agar IP satx IP sarlavha yig‘indi nazoratida 
xatolikni aniqlasa, xuddi shunda narsa bo‘ladi).
UDP ning yig‘indi nazorati jo‘natuvchi tomonidan hisoblanadi 
va qabul qiluvchi tomonidan tekshiriladi. Bu jo‘natuvchi va qabul 
qiluvchi orasidagi yo‘lda UDP sarlavhasi yoki ma’lumotlarda 
bo‘ladigan har qanday o‘zgarishlarni aniqlash imkonini beradi. UDP 
uchun yig‘indi nazorati – majburiy parametr emasligiga qaramasdan, u 
hamma vaqt hisoblanishi kerak. 1980-nchi yillar oxirlarida kompyuter 
ishlab chiqaruvchilarining ayrimlari, UDP foydalanadigan, tarmoq 
faylli tizimi (NFS - Network File System) ishlash tezligini oshirish 
uchun, sukunat bo‘yicha UDP yig‘indi nazorati hisoblanishini uzib 
qo‘yishdi. Bu bitta lokal tarmoqda bo‘lishi mumkin, unda kanal satxida 
freymlar uchun ortiqchali siklik kod hisoblanadi, datagramma 
marshrutizatorlar orqali o‘tayotganda, uning yordamida freymning 
buzilishini angiqlash mumkin. Dasturiy yoki apparatli ta’minotda 
xatoliklari bo‘lgan marshrutizator mavjuddir va ular o‘zlari 
marshrutlaydigan datagrammalardagi bitlarni o‘zgartiradi. Bu 
xatoliklar, agar yig‘indi nazorati o‘chirilgan bo‘lsa, UDP 
datagrammalarda aniqlanishi mumkin emas. Shuningdek quyidagini 
belgilash mumkin, kanal satxining ayrim protokollari (masalan, SLIP) 
kanaldagi ma’lumotlar uchun yig‘indi nazoratini hisoblash biron bir 
shakliga ega emas. 
Host Requirements RFC qurilmalariga talablar, UDP yig‘indi 
nazoratini hisoblash sukunat bo‘yicha hisoblanishiga kiritilish talab 
qilingadi. Shuningdek ular, agar yig‘indi nazorati jo‘natuvchi 
tomonidan hisoblansa (qabul qilingan yig‘indi nazorati nol bo‘lmagan 
xolda), qabul qilingan yig‘indi nazorati albatta tekshirishini talab 
qilishadi. Ayrim realizatsiyalar buni inkor etishadi va qabul qilingan 
yig‘indi nazoratini faqat chiqish yig‘indi nazorati hisoblanishiga opsiya 
kiritilgan taqdirdagina tekshirishadi.

Download 7,35 Mb.