Tarmoq texnologiyalari

52 
II
 
BOB.
 
KOMPYUTER
 
TARMOQLARI
 
HAQIDA
 
UMUMIY
 
TUSHUNCHALAR 
§ 2.1. Kompyuter tarmoqlarining turlari. Ularning tasnivlanishi 
2.1.1. Kompyuter tizimlari 
Kompyuter tizimi (KT) deganda – axborotni oʻlchash, uning 
shaklini oʻzgartirish va ishlash uchun moʻljallangan, funksional jihatidan 
birlashtirilgan hamda istʻemolchiga, yaʻni foydalanuvchiga u talab 
qiladigan koʻrinishda axborotni (maʻlumotni) taqdim etadigan tizim 
tushuniladi. Kompyuter tizimlari – oʻlchash, hisoblash va boshqa 
yordamchi texnik vositalar majmuasidan iborat boʻladi [4]. 
Kompyuter tizimini qurishdan maqsad – biror-bir jarayonni 
mantiqiy boshqarish vazifasini amalga oshirish, texnik diagnostika 
vazifalari, tasvirlarni ishlash va koʻpgina boshqa-boshqa vazifalardan 
birini yoki bir nechtasini amalga oshirish hisoblanadi. 
Kompyuter tizimlarini bajaradigan vazifalariga qarab tasavvur qilish 
nisbatan oson boʻlgan quyidagi xillarini keltirish mumkin:
− oʻlchashlar uchun moʻljallangan kompyuter tizimlari; 
− avtomatlashtirilgan boshqarish uchun moʻljallangan kompyuter 
tizimlari; 
− texnik diagnostika uchun moʻljallangan kompyuter tizimlari; 
− tasvirlarni ishlash uchun moʻljallangan kompyuter tizimlari va 
hokazo boshqa-boshqa xildagi hozirda ishlab chiqilayotgan kompyuter 
tizimlarining nomlarini keltirib roʻyxatni davom ettirish mumkin. 
Masalan, video filmlarni yaratish jarayonida qoʻllaniladigan kompyuter 
tizimlari, gazeta, jurnal va kitoblarni nashr qilish kompyuter tizimlari va 
hokazo. 
Endi esa kompyuter tizimlarining bir-nechta belgilariga asosan 
quyidagicha umumlashtirilgan klassifikatsiyasini keltiramiz: 
1. Qoʻllaniladigan sohasiga qarab – sanoatda, tijoratda, moliya va 
marketing sohalaridagi kompyuter tizimlari. 
2. Boshqariladigan obʻektning xiliga qarab – korxonadagi 
texnologik jarayonlarni boshqarish uchun moʻljallangan KTlari, 
loyihalashni avtomatlashtirish uchun moʻljallangan KTlari va korxonani 
boshqarish uchun moʻljallangan KTlari. 
3. Natijaviy axborotni qanday qoʻllanilishiga qarab: 

53 
- axborot-qidiruv tizimlari, ular axborotni yigʻish, saqlash hamda 
foy­dalanuvchining soʻroviga qarab kerakli maʻlumotlarni topib berish 
vazifalarini bajaradi; 
- axborot-maslahat beruvchi tizimlar, ular foydalanuvchiga qarorlar 
qabul qilish uchun tavsiyalar berish vazifasini bajaradi; 
- axborot-boshqarish tizimlari, ular boshqarish uchun kerak 
boʻladigan maʻlumotlarni yetkazib berish vazifasini bajaradi. 
Kompyuter tizimlari – bitta kompyuterli, koʻp kompyuterli va koʻp 
prosessorli tizimlar sifatida quriladi. Bu tizimlar – tezkor (on line) va 
tezkor boʻlmagan (off line) rejimlarida ishlashi mumkin.
Kompyuter tizimlarini boshqarish – markazlashtirilgan va 
markazlash-tirilmagan 
tarzda 
amalga 
oshiriladi. 
Kompyuter 
tizimlarining vositalari – bir joyga toʻplangan holda, yoyilgan holda, 
maʻlumotlarni bir sathli ishlash vositalari sifatida va koʻp sathli ishlash 
vositalari sifatida quriladi. 

Download 7,35 Mb.