DARSNING TEXNOLOGIK XARITASI

1. 
   Tashkiliy qism:
   

1. 
   Salomlashish
   
2. 
   Davomatni aniqlash
   
3. 
   Darsga tayyorgarlik ko‘rish
   
4. 
   O‘quvchilar diqqatini darsga qaratish.
   

2. 
   Uyga vazifani so‘rash:
   

1. 
   Savol – javob o‘tkazish
   
2. 
   Topshiriqlarni tekshirish
   

3. 
   Yangi mavzu bayoni:
   

jarayonni loyihalash quyidagi bosqichlarda olib boriladi:

I-bosqich. Dastlabki ma’lumotlarni yig‘ish, tahlil qilish va texnik topshiriqlarni ishlab

chiqish, ya’ni:

1. Model tanlash va asoslash.

2. Tanlangan buyum modellariga gazlama tanlash.

3. Tanlangan modeldagi buyumni tikish uchun asbob-uskuna tanlash va ular asosida tikish usulini belgilash.

4. Tikish usuli asosida tanlangan modeldagi buyumni tikish texnologik tartibini tuzish.

5. Tanlangan modeldagi buyumlarni ishlab chiqarish uchun ishlab chiqarish tikish texnologik xaritasi shaklini tanlash.

II-bosqich. Tikuvchilik tsexini loyihalash yuzasidan texnologik hisoblash ishlarini bajarish:

1. Ishlab chiqarish jarayonida qatnishayotgan texnik jihozlarning texnologik sxemasini tuzish, ya’ni tikuv mashinalari, namlik-issiqlik ishlov berish asbob-moslamalarining o‘rnini to‘g‘ri ketma-ketlikda to‘g‘ri joylashtirish.

2. Texnologik sxemani taxlil qilish.

3. Tikuvchilik tsexining texnika iqtisodiy ko‘rsatkichlarini hisoblash.

4. Tikuvchilik tsexida ishchi o‘rinlarini joylashtirish va uni rejasini tuzish.

Bu ikkita bosqichni amalga oshirish korxonaning tajriba, tayyorlov, bichish va tikish uchastkalarida amalga oshiriladi. Kiyimlarni ishlab chiqarish uchun tayyorlov ishlari taj riba uchastkasidan boshlanadi. Bu ishlar quyidagilardan iborat:

1. Loyihalash, modellashtirish, har bir model uchun hujjatlarni tayyorlash;

2. Andozalar tayyorlash;

3. Barcha materiallarning sarflash meyorini aniqlash;

4. Trafaretlar tayyorlash;

5. Yangi modellar namunalarini tayyorlash, tikuvchilarga o‘rgatish;

6. Yangi ishlov berish usullarini ishlab chiqish;

7. Yangi jixozlarni sinash, tekshirish va qo‘llash.

Tajriba uchastkasi uchun Frantsiyaning «Lektra», Ispaniyaning «Investronika» firmasining «Invesmark» va AQShning «Gerber» firmasining AM-50 avtomatik loyihalash tizimlari (SAPR) bor. Bu tizimlar yordamida kiyimning yangi modeli, andozalari yaratiladi, andozalar texnikaviy usulda ko‘paytiriladi, andozalar joylashmasi tayyorlanadi. Tayyorlov uchastkasida gazlamalarning fizik-mexanik xususiyatlarini sinab ko‘riladi va gazlamaning sifati tekshirib chiqiladi hamda gazlamalarni bichishga tayyorlanadi. Tayyorlov uchastkasida quyidagi ishlar amalga oshiriladi:

1. Gazlamalarni qabul qilish, o‘rovini ochish, vaqtincha saqlash;

2. Gazlamalar sifatini tekshirish, uzunligi va enini o‘lchash, sifati tekshirilgan gazlamalarni saqlash;

3. Gazlama to‘plarini hisoblash, to‘shama uchun gazlamalarni saralash, bo‘rlama tayyorlash;

4. Tayyorlangan to‘plarni bichish uchastkasiga yuborish.

Tayyorlov uchastkasida gazlamalar quyosh nuridan, past haroratdan, namlikdan, kemiruvchilardan himoya qilinishi kerak. Gazlamalar sifati boshqa shahardan keltirilgan bo‘lsa, 20 kun muddatdan kechiktirmasdan, shu shahardan keltirilgan bo‘lsa 10 kun muddatdan kechiktirmasdan tekshirilishi lozim. Gazlama nuqsonini topish “BPM-2”, “BPM-3”, “Edelman” mashinalari yoki 3 metrli o‘lchov stollari ishlatiladi. O‘lchash natijalari har qaysi to‘pning pasportiga yoziladi. Yaponiyaning “Kominami” firmasining VK-50L mashinasi gazlamalarning uzunligi va enini o‘lchaydi, sifatini tekshiradi va avtomatik tarzda to‘pning pasportini yozib chiqaradi. Bu operatsiyalarni bajaruvchi Frantsiyada chiqarilgan «Alpis» mashinasi ham mavjud. Sifati tekshirilayotgan gazlamalarda nuqson topilsa, gazlamaning yuz tomoniga bo‘r bilan belgilanadi va milkiga rangli iplar yoki yopishqoq lenta bilan «signal» biriktirib qoyiladi. So‘ngra tekshirilgan gazlamalar hisobchilarga yuboriladi. Hisobchilar esa gazlamalarni qoldiqsiz bichish uchun to‘plarni hisoblaydilar. Tayyorlov uchastkasida tanlab olingan avralik, astarlik, qotirmalik, bezak materiallar va bo‘rlamalar birgalikda bichish uchastkasiga yuboriladi.

4. 
   Yangi mavzuni mustahkamlash.
   

1. Ishlab chiqarish korxonalarida tikuvchilik buyumlarini ishlab chiqaradigan texnologik jarayonni loyihalash qanday bosqichlarda olib boriladi?

2. Tikuvchilik buyumlarini ishlab chiqaradigan texnologik jarayon korxonaning qaysi uchastkalarida amalga oshiriladi?

3. Tajriba, tayyorlov, bichish uchastkalarining ish faoliyatlarini aytib bering.

5. 
   Darsni yakunlash va o‘quvchilarni baholash. Kasbga yo‘llash xonasini tartibga keltirish.
   
6. 
   Uyga vazifani e’lon qilish: mavzu bo‘yicha berilgan barcha ma’lumotlarni o‘qib-o‘rganib kelish.
   

1. 
   Tashkiliy qism:
   

1. 
   Salomlashish
   
2. 
   Davomatni aniqlash
   
3. 
   Darsga tayyorgarlik ko‘rish
   
4. 
   O‘quvchilar diqqatini darsga qaratish.
   

2. 
   Uyga vazifani so‘rash:
   

1. 
   Savol – javob o‘tkazish
   
2. 
   Topshiriqlarni tekshirish
   

3. 
   Yangi mavzu bayoni:
   

1. Bichish tsexida avra, astar va qotirma materiallarini to‘liq to‘plamda tayyorlov tsexidan qabul qilish;

2. Gazlamani to‘shash;

3. To‘shamani ustki birinchi qavatida bo‘rlamani bajarish yoki tayyor bo‘rlamani to‘shama ustiga yozish;

6. To‘shamani bo‘laklarga bo‘lish;

7. Buyum detallarini qirqib olish;

9. Bichiq detallarini sifatini tekshirish;

10. Buyum detallarini razmer va rostlar boyicha bog‘lamga to‘plab bog‘lash;

11. Buyum detallarini nomerlash va bog‘lamlash;

12. Buyumni yo‘l varaqasini to‘ldirish;

Avtomatik tarzda to‘shamani tayyorlash uchun Frantsiyada chiqarilgan «Lektra» tizimining «LEKTRA YE-73» to‘shash qurilmasi bor. To‘shama tayyor bo‘lgandan keyin uning ustiga bo‘rlama to‘shaladi va o‘chib ketgan noaniq chiziqlari bo‘r bilan chiziladi. Tayyor bo‘lgan to‘shamadan buyum detallari bichiladi. Gazlamalarni bichishning ikki xil usuli: gazlamani universal asbobda va maxsus asbobda bichish usullari bor. Gazlamani universal usulda bichishda xilma-xil qaychilar va arralar ishlatiladi. Bundan tashqari universal qishda EZM-2, EZDM-1, EZDM-2, OM-2, M-3, Vengriya «Pannoniya» firmasining CS-529, CS-530 markali vertikal va disk pichoqli ko‘chma bichish mashinalari ishlatiladi. Bundan tashqari bichish uchastkasida AQSH «Gerber» firmasining S-91 avtomatik bichish tizimini qo‘llash mumkin. Buyum detallarini razmer va rostlar boyicha bog‘lamga to‘plab tikish uchun tikish tsexiga yuboriladi. Tikish tsexida buyum texnologik xarita asosida tikiladi va buyumga pardozlash ishlari berilib tekshiruvdan o‘tkaziladi va qadoqlanadi.

4. 
   Yangi mavzuni mustahkamlash.
   

1. Ishlab chiqarish korxonalarida tikuvchilik buyumlarini ishlab chiqaradigan texnologik jarayonni loyihalash qanday bosqichlarda olib boriladi?

2. Tikuvchilik buyumlarini ishlab chiqaradigan texnologik jarayon korxonaning qaysi uchastkalarida amalga oshiriladi?

3. Tajriba, tayyorlov, bichish uchastkalarining ish faoliyatlarini aytib bering.

5. 
   Darsni yakunlash va o‘quvchilarni baholash. Kasbga yo‘llash xonasini tartibga keltirish.
   
6. 
   Uyga vazifani e’lon qilish: mavzu bo‘yicha berilgan barcha ma’lumotlarni o‘qib-o‘rganib kelish.