Tayanch so’zlar va iboralar

Download 25.28 Kb.
bet	4/5
Sana	08.02.2024
Hajmi	25.28 Kb.
	#153128

Bog'liq
Haydovchi va uning harakat xavfsizligini ta\'minlashdagi o`rni
Web dizayn 230621101923, lDUxdwKRVGJbC1fVSJ0CcLy9VnsnJYL0RbRWd99S, Kosmik aloqa tizimlari Boymurodov Bekzod, KOMPYUTER ARXITEKTURASI, 4-amaliy ish, 5-amaliy 1-qism, Metall-yarimo‘tkazgich o‘tishlar. Geteroo‘tishlar-www.hozir.org, T. Malikov O. Olimjonov moliya-fayllar.org, Issiqlik elektr markazlari (iem)-fayllar.org, 2 QISQA MASOFALARGA YUGURISH TEXNIKASINI O 2, 1702135400, Algoritmlashtirish pdf, dekart kordenata, 3 курсники Методикадан ўқув дастури (3), O\'n besh yoshli kapitan

murakkab reaktsiya deyiladi. Ko’pgina hollarda haydovchining kutilmagan vaziyatlarda vaziyatning o’zgarishiga bo’lgan reaktsiyasi murakkab harakat reaktsiyasiga kiradi va uning vaqti 0,4-2,5 s va undan ko’proq bo’lgan oraliqda bo’lishi mumkin. 6.2. HAYDOVCHI MEHNATINI TASHKIL ETISH VA UNING KASBIGA MUNOSIBLIGINI ANIQLASH Ko’p vaqt mobaynida avtomobilni boshqarish natijasida haydovchining diqqati pasayishi va reaktsiya vaqti oshishi mumkin. Bu esa harakat xavfsizligi nuqtai nazaridan juda xavfli hisoblanadi. Bunday vaziyatning oldini olish maqsadida haydovchining ish vaqti tartibga solinadi. O’zbekiston Respublikasida mavjud mehnat kodeksining 115-moddasiga [19] amal qilgan ravishda avtokorxonalardagi haydovchilarning ish vaqti haftasiga 40 soatdan, haftada olti kun ishlovchilarga kuniga 7 soatdan, besh kunlik ish haftasida esa 8 soatdan ortib ketmasligi lozim (bu ish tartibi avtobus, taksi, maxsus transport va tunda ishlovchi haydovchilarga taalluqli emas). Evropa davlatlarida haydovchining bir kunlik maksimal ish vaqti 9 soat qilib belgilangan. Haydovchilar 6 hafta ishlagandan so’ng 1 hafta dam olish rejalashtiriladi. Bunda 14 kun mobaynida maksimal ish vaqti 90 soatdan oshmasligi kerak. To’xtamasdan avtomobilni maksimal boshqarish vaqti 4,5 soatni tashkil etishi, so’ngra 45 minut dam olishi o’rnatilgan. Belgilangan ish tartibini kuzatib (nazorat qilib) borish uchun avtomobillarga taxometr o’rnatiladi. AQSHda tadqiqotchilarning oxirgi 25 yil ichida o’tkazgan YTH tahlili [11] bo’yicha yuk avtomobilini davomli boshqarish ortgan sari YTHni vujudga keltiruvchi nisbiy tavakkallik vaziyati oshib, 9 soat ishlagandagi nisbiy tavakkallik 4,5 soatdagidan 1,31 marta, 10 soatdagi esa 1,5 marta katta bo’lishi aniqlanilgan. Haydovchi mehnatini to’g’ri tashkil etish uning bir avtomobilda va aniq yo’nalishda muntazam ishlashini taqozo etadi. Haydovchining mehnatini tashkil qilishdagi asosiy kamchiliklardan biri ko’pchilik hollarda ish vaqtidan tashqari ishlar bo’lib, ular ish vaqti va dam olish rejimini izdan chiqaradi hamda harakatlanish xavfsizligiga katta xavf tug’diradi. Haydovchilik kasbiga munosiblik birinchi navbatda uning haydovchilik kasbiga qanday tayyorgarlik ko’rgani, yo’l harakat qoidalarini mukammal bilishi, psixofiziologik jihatdan transport vositalarini boshqarishga tayyorgarligi, belgilangan qoidalarga xohish bildirishi, shaxs sifatida jamiyat bo’layotgan qiziqishlariga va jamiyat xavfsizligiga egoistik ruhda emasligi aniqlanadi. Haydovchilik kasbi-ni egallamoqchi bo’lgan shaxslar tibbiy ko’rikdan o’tishlari shart. Tibbiy ko’rikdan o’tishlari nati-jasida bo’lg’usi haydovchi-larning ko’rish, eshitish, o’z vaqtida tashqi (yo’l sharoitini) va ichki (avtomobil transportini) muhitga bo’lgan diqqati va boshqa psixologik xusu- siyatlari tekshiriladi. Barcha transport vosi- talari haydovchilari O’zbe-kiston Respublikasi Nisbi y tava kka ll ik Yuk avtomobil haydovchisining dam olmasdan boshqarish davomiyligi ortishi bilan YTHni nisbiy tavakkallikni o’zgarishi Sog’liqni saqlash vazirligi tomonidan belgilangan tartibda tibbiy ko’rikdan o’tkaziladi. Haydovchilarni tibbiy ko’rikdan o’tkazish uchun vazirlik tomonidan joylarda maxsus hayhat tuziladi. Hayhat tarkibida terapevt, xirurg, okulist, nevropatolog, psixolog, otolaringologlar (ayollar akusher-ginekolog ko’rigidan xam o’tadilar) qatnashadilar. Agarda haydovchining kasbga munosibligini aniqlash davrida nizolar chiqadigan bo’lsa, uni vazirlik, viloyat, shahar, tuman miqyosidagi tuzilgan tibbiy hayhatlar hal qiladi. Ayrim hollarda ma’lum fiziologik yetishmovchiligi bo’lgan shaxslarga transportni boshqarishga ruxsat beriladi. Masalan, oyog’i shikastlangan nogironlarga transport vositasi konstruktsiyasini o’zgartirib, qo’lda boshqarishga moslashtiriladi yoki eshitish organida nuqsoni borlarga maxsus eshitish moslamasi taqib transportni boshqarishga ruxsat beriladi (bunday hollarda haydovchi faqat o’z shaxsiy transportini boshqarib, boshqalarga xizmat ko’rsatishi man etiladi). Hozirda rang ajratish qobiliyati past yoki yo’q (dalьtonik) shaxslarga transport vositasini boshqarishga ruxsat berish to’g’risida izlanishlar olib borilayapti. Umuman, bizda o’rnatilgan haydovchilikka moslikni aniqlash tartibi rivojlangan davlatlar tartibiga mos keladi. O’zbekiston Respublikasida barcha transport vositalari ularning turlariga, qo’llanilishiga va boshqarishning o’ziga xosligiga qarab A, V, S, D, Ye toifalarga hamda tramvay, trolleybus, motokajavalarga bo’linadi. Bularni boshqarish uchun haydovchilik guvohnomasi «O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2006 yil 2 avgustdagi 156-sonli «O’zbekiston Respublikasida avtomototransport vositalarini boshqarish huquqini berish, haydovchilarni tayyorlash va qayta tayyorlash tartibini takomillashtirish chora – tadbirlari to’g’risida»gi qaroriga asosan beriladi. Haydovchilik guvohnomasida tegishli ruxsat beruvchi belgisi bo’lgan shaxslar quyidagilarni boshqarishi mumkin: «A» - mototsikl, motoroller, motochana va boshqa mototransport vosi-talarini; «V» - to’la vazni 3500 kilogrammdan va haydovchining o’rindig’idan tashqari o’rindiqlar soni sakkiztadan oshmaydigan, shuningdek, ular bazasida ishlab chiqarishda qo’l bilan boshqariladigan avtomobillarni; «S» - to’la vazni 3500 kilogrammdan ortiq bo’lgan yuk avtomobillarini; «D» - haydovchi o’rindig’idan tashqari o’rindiqlar soni sakkiztadan ortiq bo’lgan va yo’lovchilar tashishga mo’ljallangan avtomobillarni; Download 25.28 Kb.

Download 25.28 Kb.