5.4-rasm. Eritma majburiy sirkulyasiya qiladigan bug‘latkichlar.
a- isituvchi kamera ajratilgan bug‘latkich;
b- isituvchi kamerasi
tashqarida o‘rnatilgan bug‘latkich;
1 - isituvchi kamera; 2 - separator; 3 - sirkulyasion truba; 4 - nasos.
Boshlang‘ich eritma isituvchi kamera 1 ning pastki qismiga yuborilsa,
quyuqlashtirilgan eritma esa - separatorning pastki qismidan chiqariladi (5.4a-
rasm).
Eritma qaynash trubalari uchidan ozgina pastroq sathda ushlab turiladi.
Isituvchi kamera trubalaradagi eritma tezligi 1,2...3,5 m/s bo‘ladi.
Eritma
sirkulyasiya qiladigan sistema suyuqlik bilan to‘lib turgani uchun nasos ishi faqat
gidravlik qarshiliklarni engish uchun sarflanadi.Qaynash trubalarining pastki
qismidagi bosim,
tepa qisminikidan, truba ichidagi suyuqlik ustini va qarshiliklar
yig‘indisiga teng miqdorda ortiq bo‘ladi. Shuning uchun, trubaning ko‘p qismida
eritma qaynamasdan, faqat isitiladi. Truba uchining ma’lum bir qismidagina eritma
qaynaydi. Nasos uzatayotgan suyuqlik miqdori bug‘latayotgan
suvdan bir necha
barobar ortiqdir. Shuning uchun ham, suyuqlik massasining
qaynash trubasidan
chiqayotgan bug‘ - suyuqlik aralashmadagi bug‘ massasiga nisbati juda katta.
Bu turdagi bug‘latkichlar isitish yuzasi 25...1200 m
2
, qaynash trubalarining
uzunligi 4...9 m, diametri 25, 38, 57 mm bo‘lishi mumkin.
Isituvchi kameradagi
ortiqcha bosim 0,3...1,0 MPa, separatordagi vakuum esa - 93 kPa. Sirkulyasion
truba ko‘ndalang kesimi yuzasining isituvchi kamera yuzasiga nisbati 0,9 dan kam
bo‘lmasligi kerak.
Majburiy sirkulyasiyali bug‘latkichlar afzalliklari: issiqlik o‘tkazish
koeffitsienti juda katta (erkin sirkulyasiyaligi qaraganda 3...4 marta ko‘p), shuning
uchun isitish yuzasi kam bo‘lsa ham bo‘ladi; kichik
temperaturalar farqida
(3...5°C) ham samarali ishlaydi; kristallanishga moyil eritmalar bug‘latilganda,
issiqlik almashinish yuzalarida iflosliklar yopishib qolmaydi.
Bunday qurimalarning kamchiligi shundaki, nasosni ishlatish tufayli energiya
sarfi ko‘payadi.
Odatda, bug‘latkichlar qimmat legirlangan
metallardan yasalganda, hamda
qovushoqligi yuqori va kristallanishga moyil eritmalarini bug‘latish uchun qo‘llash
yuqori samara beradi.
