1
T
21.20- jadval
Ko‘p tarqalgan elektr sxemalar elementlari turlarining harfiy kodlari va
ikki harfli kodlarga misollar
Bir harfli
kod
Elementlar turlari
guru hi
Elementlar turlariga
misollar
Ikki harfli
kod
A
Qurilma (umumiy
belgilanishi)
В
Noelektrik kattaliklami
elektr kattaliklarga yoki
aksincha o‘zgartkichlar
В
Noelektrik kattaliklami
elektr kattaliklarga yoki
aksincha o ‘zgartkichlar
Tovushni balandlatgich
(kamay)
VA
Termopara, issiqlik
datchigi
VK
Bosim datchigi
VR
s
Kondensator
E
Turli elem entlar
Yoritish lampasi
EL
EK
F
Razryadniklar, saqlagichlar,
himoya qurilmalari
Eruvchi saqlagich
FK
N
Indikatsion va signal
beruvchi elementlar
Tovush signali beruvchi
asbob
HA
Yorug‘lik signali beruvchi
asbob
HL
К
Rele, kontaktorlar,
yurgizib yuborgich
N
Indikatsion va signal
beruvchi elementlar
Magnitli kontaktor,
yurgizib yuborgich
KM
Vaqt relesi
KT
M
Dvigatellar
0
Kuch zanjirlarida uzgich
va uzgichlar
Avtomat uzgich
QF
Ajratkich
QS
R
Rezistorlar
S
Boshqarish, signallash va
boshqa zanjirlardagi
kommutatsion qurilmalar
R
Rezistorlar
Uzgich yoki qayta ulagich
(almashlab ulagich)
Tugmali uzgich
SA
SB
Avtomatik uzgich
SF
Turli ta ’sirlardan ishlab
ketadigan uzgich:
sathdan
bosimdan
SL
SP
S
Elektromagnit yuritmali
mexanik qurilmalar
Elektromagnit
YA
A B C
21.7- rasm.
Asinxron elektr dvigatelni boshqarish
prinsipial elektr sxemasi.
5) PES da foydalaniladigan har bir apparatga shartli harfiy belgi
berilib, u sxemada tasvirlangan uning ham m a elementlariga taalluqli boiadi.
Sxemada bir necha bir xil turdagi elem entlardan foydalanilganda harfiy
belgiga arabcha raqamlar ko‘rinishidagi raqam qo‘shiladi. Masalan, sxemada
uchta oraliq rele b o ig an d a ular K l, K2, KZ tarzida belgilanadi.
6) PES ni o ‘qish qulay b o iish i uchun, shuningdek ular bo‘yicha
loyihaning boshqa hujjatlarini tuzish m um kin b o ig a n i sababli ularda
zanjirlar rusumlanadi. 0 ‘zgaruvchan tokning kuch zanjirlari fazalarni
belgilovchi harflar bilan va ketm a-ket raqam lar bilan m arkalanadi (A, B,
C, N , A1 va hokazolar); boshqarish, signalizatsiya, himoya, blokirovka va
o ic h a sh zanjirlari ketm a-ket sonlar bilan m arkalanadi (21.7-rasm). Appa-
ratlar kontaktlari, rele g‘altaklari, turli kommutatsiyalovchi qurilmalar,
signalizatsiya apparaturasi va hokazolar bilan ajratilgan zanjir qismlari har
xil markalanadi (rusumlanadi). Bitta PES bo‘g‘inida birlashuvchi, shuning
dek, ajraluvchi kontakt birikmalar orqali o ‘tuvchi qismlar bir xil m ar
kalanadi.
PES ning m azm uni ishlab chiqarish jarayonining o ‘ziga xos xususiyati
bilan belgilanadi, bu jarayon u chun avtom atlashtirish tizim i ishlab
chiqariladi. PES ga quyidagilar albatta kirishi kerak: bosh (kuch) zanjirlari
sxemasi, boshqarishning, signallashning, elektr t a ’m in o tn in g tegishli
izohlovchi yozuvlari bilan birga elem ent sxemalari, kontakt kalitlari va
|
