108
harakatlantiruvchi stansiyasiga ko’proq vazifasini o’taydigan stol ishlab chiqarish oqimga
bichiqlar uzatuvchining ish o’rni bo’ladi.
Tayyor buyum ishlab chiqarish oqimdan chiqadigan joy esa tayyor buyumni omborga
topshiriladigan joyga mumkin qadar yaqin bo’lishi kerak, bunda:
a) bichiqlarning ishlab chiqarish oqimiga uzatish joyining kengligi:
−
paltolar uchun – 2,25 m;
−
kostyumlar uchun – 1,8:2 m;
−
ko’ylak va ich kiyimlar uchun – 1,5:1,8 m.
b) bichiqlarning ishlab chiqarish oqimga uzatish joyining uzunligi mashina sanoat stoli
uzunligiga teng;
c) bichiqlarni ishlab chiqarish oqimidan buyumni bitqazib chiqarish joy
ulagich kengligi
– 0,4 m;
d) ishlab chiqarish oqimdan buyumni bitqazib chiqarish joy ulagichini kengligi – 0,6 m;
e) ulagichga nisbatan stolni turtib chiqqan joyning o’lchami (ishlab chiqarish oqimdan
buyumni bitqazib chiqarish joyida) – 0,4 m;
f) konveyerning en devorining kengligi – 0,1 m;
g) ikki chiziqli konveyerning o’rtadagi devor kengligi – 0,15:0,2 m;
h) taranglovchi stansiya oldidagi ish o’rinning kengligi, ya’ni ishlab chiqarish oqimdan
bitqazib chiqarish stoli – 0,8:1,2 m.
Ishlab chiqarish oqimdagi ish o’rinlarning texnologik sxema bo’yicha tashkiliy
operatsiyalarga mos tartibda joylashtirilishidan so’ng, ishlab chiqarish oqimini sex maydonida
joylashtirishga kirilishadi.
Sexning kengligini 18, 24 va 36 m olish tavsiya etiladi. Ishlab
chiqarish oqimini sex
maydoniga joylashtirishda qu’yidagi talablarni nazarda tutmoq kerak:
Ishlab chiqarish oqimga tushurish joyini qadar sexga bichiqlar keltiriladigan joyiga va bitqazib
chiqarish joy esa tayyor buyumni omborga topshiriladigan joyga yaqin bo’lishi kerak. Bunda
sexning qarama-qarshi tomonlari nazarda tutilib, tayyor mahsulotni emas, balki bichiqlarni
tavsiya etiladi.
Ishlab chiqarish oqimining uzunligi 35 metrdan ortiq bo’lsa, 1,5:2,0 m kenglikda ko’ndalangiga
(eniga) tushgan o’tish joylari ko’zda tutiladi. Agar ishlab chiqarish
oqimga tushirish yoki
bitqazib chiqarish joyi ko’ndalangiga (eniga) tushgan o’tish joyda joylashtirilgan bo’lsa, unda
o’tish joyining kengligi 2,0:2,5 metrga ko’paytiriladi.
Ishlab chiqarish oqimlarni joylashtirishda sexning eni va uzunasi bo’ylab o’tish yo’llari
quyidagicha:
- yon tomon devorlaridan ishlab chiqarish oqim boshlanadigan va tamom bo’ladigan joygacha –
2:4,5 m;
- ishlab chiqarish oqimning yon tomonidan devorgacha – 1,1:1,2 m;
- ishlab chiqarish oqimlarning orasidagi yo’l (asosiy o’tish yo’li) sexning uzunasi bo’ylab –
2,5:3,0 m;
- ishlab chiqarish oqimlarning orasidagi yo’l (asosiy o’tish yo’lidan tashqari) sehning eni bo’ylab
– 1,5:2 m;
- ishlab chiqarish oqimdagi ish o’rinlari bilan tirgak ustunlar oralig’i – 0,2:0,4 m;
Ishlab chiqarish oqimlardan tashqari sexda tayyor buyumlarni va bichiqlarni saqlash
uchun javonlar ko’zda tutiladi:
- bichiqlar uchun stollar – 2,0 x 0,7 x 0,8 m;
- yarim mahsulot uchun katak javonlar:
- javonning kengligi 0,5:0,7 m;
- katakning kengligi 0,25:0,4 m;
- katakning balandligi 0,2:0,25 m.
Javonni qavat soni zahira miqdoriga bog’liq:
- tayyor buyumlarni vaqtincha saqlash uchun javonli aravachalar (buyumni taxlab saqlash
uchun) yoki harakatlanuvchi kronshteynlar (buyumni osilgan holda saqlash uchun).
109
Bichiq va tayyor buyumni tashish uchun sex maydonida liftlar ko’zda tutiladi. Liftning
o’lchami 1,5 x 2,0 m yoki 2,0 x 2,0 m teng.
Yuqoridagi talablarga rioya qilib, o’tish joylarning kengligi
belgilanadi va sexning
uzunligi aniqlanadi.
Sexning uzunligi quyidagi formula bo’yicha topiladi:
КВ
К
П
К
Т
П
И
у
у
+
+
−
+
+
=
∑
3
)
1
(
2
Bunda:
∑
у
П - sex uzunasi joylashtirilgan ishlab chiqarish oqimlar uzunligi yig’indisi:
T - sexning yon tomon devorlardan ishlab chiqarish oqim boshlanadigan va tamom bo’ladigan
joygacha masofa – 2:4,5 m hisobida olinadi;
K - sex uzunasi bo’ylab joylashtirilgan ishlab chiqarish oqimlar soni;
P - sex uzunasi bo’ylab ishlab chiqarish oqimlar orasidagi o’tish yo’li – 1,5:3,0 m hisobida
olinadi;
Z - ishlab chiqarish oqimga buyum bichiqlarini tushirish joyining kengligi 1,5:2,5 m hisobida
olinadi;
V - buyumni bitqazib chiqarish joyining kengligi – 0,8:1,2 m hisobida olinadi.
Eslatma: ishlab chiqarish oqimga buyumni tushirish va bitqazib chiqarish joyi borligiga
qarab o’tish yo’llarining kengligi qabul qilinadi. O’tish joylarida ishlab chiqarish oqimga
buyumni tushurish va bitqazib chiqarish o’rinlari bo’lganida, o’tish joylari
imkoni boricha
kengroq qilib belgilanadi, bo’lmaganda esa torroq qilib belgilanadi.
HISOBOTGA QO’YILGAN TALABLAR
Ushbu amaliy mashg’ulotni rasmiylashtirilganda quyidagilarni berilishi lozim:
Millimetr qog’ozida 1:10 masshtabida ish sexining plani.
Bajarilgan sex planiga qisqacha ta’rif.
TEKSHIRISH UCHUN SAVOLLAR
11.
Ishchi o’rinlarini kengligini ifodalab bering.
12.
O’tish yo’llari qanday turlarga bo’linadi?
13.
O’tish yo’llar kengligini ifodalab bering.
14.
Ishlab chiqarish oqimlari sex maydonida joylashtirish qoidalarini ifodalab bering.
15.
Tikuv sex uzunligi qanday aniqlanadi?
