• Amerika kutubxonasining EK va «atrof muhiti»
  • EK axborotni qaysi shaklda beradi?




    Download 5,22 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet109/128
    Sana14.05.2024
    Hajmi5,22 Mb.
    #230930
    1   ...   105   106   107   108   109   110   111   112   ...   128
    Bog'liq
    Axborot-kutubxona katalogi va fondi. Ganiyeva B.I

    EK axborotni qaysi shaklda beradi?
    Kataloglarni avtomatlashtirishning boshlanishida foydala­
    nuvchi so‘roviga «mashina» ikki xil ko‘rinishdagi m a’lumotni be­
    radi: birinchisi — bibliografik yozuvdan va ikkinchisi, aytaylik, 
    so‘ralgan kitobni qaysi kutubxona fondidan topish mumkinligi 
    haqida ma’lumot.
    Amerika kutubxonalarining ko'pchiligi kartotekalik kata- 
    logdan elektron katalogga o‘tish, axborot berish formatini 
    o‘zgartirilishishiga olib kelishi shart emas deb hisoblaydilar. Ular
    175


    kompyuter ekranlarida oddiy kartochkalar birin-ketin paydo 
    bo‘lishi kerak, degan flkrdadirlar.
    Kuzatishlar shuni ko‘rsatadiki, bunday fikrlarni ko‘pgina 
    o‘quvchilar ham qo‘llab-quvvatlaydilar.
    Endilikda mazkur yangi yo‘nalishga o‘tish uchun nimalar qili- 
    shimiz kerak? Avvalambor, elektron katalogdan turli xil qidiruv 
    belgilari, ya’ni kalit so'zlar, mualliflar, predmetli, kitob nomi, 
    yillar va hokazolar vositasida axborotni qidirib topish, qidiruvni 
    muayyan muddat oralig‘ida chegaralash va boshqa qulayliklarni 
    yaratish zarurligini ta’kidlash joiz.
    Amerika kutubxonasining EK va «atrof muhiti», 
    Dastlab EKlar 
    AQSHda 1970-yillarda paydo bo'ldi. Lekin fondiar himoyasi 
    sistemalarida bu allaqachon tatbiq qilingan edi. EKning paydo 
    bolishidan oldin ro‘yxatga olinmagan nashrlarni hisobga olish 
    muammosi hal qilingan birorta kutubxonani uchratish qiyin. Biz 
    bilamizki, amerika «Electronic collection security» sistemasini 
    qo'llash 1964-yildan boshlangan va bu jarayon bir necha oyni 
    o‘z ichiga olgan. Bu esa kutubxonalarda yoqimli psixologik mik- 
    roiqlim yaratilishida katta foyda keltirdi.
    Elementar texnik savollarga javob topilmagandan keyin elektro- 
    nika bilan shug‘ullanish shartmi degan savol tug‘ildi. Kompyuter- 
    larning keng tarqalishi OPAC bilan umuman bog‘liq bo'lmagan 
    «circulation»ni kiritishga ruxsat berdi. Bunda kitob fond hisobi- 
    da va o‘quvchilar ham raqamlangan bo‘lgandan keyin, kompyu­
    ter faqatgina shu raqamlarni solishtiradi va natijada ekranda shu 
    o‘quvchi haqidagi ma’lumotlar paydo bo‘ladi. Bu esa kutubxonalar­
    da uchraydigan turli noxushliklarning oldini oladi. Foydalanuvchi 
    haqidagi ma’lumotlar ko‘p hollarda qo‘lda kiritiladi.
    Ko‘rsatilgan har ikkala texnik yangiliklar o‘zaro bog‘liq.

    Download 5,22 Mb.
    1   ...   105   106   107   108   109   110   111   112   ...   128




    Download 5,22 Mb.
    Pdf ko'rish