• «Kartoteka»va«katalog»
  • «Machine-Readable Cataloging»
  • «An online catalog that is available for




    Download 5,22 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet107/128
    Sana14.05.2024
    Hajmi5,22 Mb.
    #230930
    1   ...   103   104   105   106   107   108   109   110   ...   128
    Bog'liq
    Axborot-kutubxona katalogi va fondi. Ganiyeva B.I

    «An online catalog that is available for
    use by the general hublic»(«Ommaviy foydalanish imkonini beruv-
    chi real tartibda ishlovchi katalog»).
    Bunday ta’rif to'liq ravishda 
    «o‘quvchilar katalogi» terminiga to‘g‘ri keladi. Shu tarzda ameri­
    ka amaliyotida mashina o‘qiy oladigan kataloglar o'quvchilarning 
    foydalanishiga taklif etilganligiga qarab aniq ikkiga bo‘linadi. 
    «Public access» oldindan kutubxona xodimi bilan muloqotda 
    bo‘lish shart emasligini ta’minlaydi.
    M a’lumotlar bazasi (MB) shunday ma’lumotlar majmuiki 
    o‘zida mavjud axborotlarni qayta ishlashni avtomatlashtirish im- 
    koniyatiga ega. Ma’lumotlar bazasining qog‘ozdagi (kartochka) 
    ya’ni qo‘lda ishlatish uchun mo‘ljallangan ko‘rinishini biz kar- 
    totekalar deb ataymiz. Bu esa «bibliografik MB» tushunchasini 
    beradi.
    «Kartoteka»va«katalog»
    turli tushunchalardir. Katalog degan- 
    da bibliografiya yozuvining asosiy elementi hisoblangan hujjat 
    saqlashning shifri, uning tarkibi va ma’nosini ochib beradigan 
    aniq bir fondga mosligi tushuniladi. Kartoteka esa yuqoridagi 
    majburiyatlardan xoli bo‘lib, uni katalogdan olish maxsus qoida 
    bilan chegaralangan.
    Bularning barchasi qanday boshlangan edi. 1964-yili Kon- 
    gress kutubxonasi 
    «Machine-Readable Cataloging»
    loyihasi barcha 
    izlanishlarini boshladi. Shu tarzda butun dunyoga tanish bo‘lgan 
    MARC abbreviaturasi hosil bo‘ladi. Bir yildan so‘ng mashina to ­
    monidan o‘qiladigan yozuv formati paydo bo‘ladi.
    173


    1965—1968-yillarda esa MARC2 loyihasi amalda qo‘llanila 
    boshlandi. 1968-yiIdan MARC2 formati bilan ishlash yo'lga 
    qo'yikli va uning birinchi bosqichida ingliz tilidagi kitoblar kata- 
    loglashtirildi. Keyinchalik esa bibliografik yozuvlar formati ar- 
    xivlangan dasturlar, audiovizual materiallar kompyuter fayllari
    filmlar va h.k.lar uchun ishlab chiqildi. Bibliografik yozuvlarni 
    o‘nlab tillarda kiritish mumkin.
    MARC ko‘pgina davlatlarda tez tarqaldi. U davrga borib 
    Kongress kutubxonasida uning navbatdagi tahriri tayyorlangan 
    va bungacha bir nechta versiyalari mavjud edi. AQSHda qayta 
    ishlangan M ARCni USMARC deb nomlashga kelishildi (aslida u 
    MARC3 edi). Bu to‘xtamga kelish ayrim anglashilmovchiliklarni 
    keltirib chiqardi. Milliy standartlarning ayrim qismlari USMARC 
    asosida ishlab chiqila boshlandi, lekin ularning abbreviaturalari 
    bu faktni namoyish eta olmadi. Formatning oxirgi tahriri original 
    nom oldi, u MARC21 edi.
    MARC formatining paydo bo'lishi avvalambor AQSH kutub­
    xonalarida Online kataloglarini hosil qilishga olib keldi, ular tez 
    va deyarli ham m a yerda, jum ladan Kongress kutubxonasi yoki 
    NYU-YORKning katta kitob saqlash joylarida ham qoMlanila 
    boshladi.

    Download 5,22 Mb.
    1   ...   103   104   105   106   107   108   109   110   ...   128




    Download 5,22 Mb.
    Pdf ko'rish

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    «An online catalog that is available for

    Download 5,22 Mb.
    Pdf ko'rish