|
ACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCESBog'liq 12556 1 35F3DD02C863916D046B5EC40CFB0B09897E729CACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCES
VOLUME 2 | ISSUE 3 | 2021
ISSN: 2181-1385
Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723
Academic Research, Uzbekistan 353 www.ares.uz
etadigan maslak, qarash, ta’limotdir [Mo‘minov A, Yo‘ldashxo‘jayev H,
Rahimjonov D (2003). “Dinshunoslik”.Mehnat.28b].
ADABIYOTLAR TAHLILI VA METODOLOGIYA
Bugungi globallashuv jarayoni jadal kechayotgan bir davrda dinning shaxs
tarbiyasidagi o‘rnini o‘rganish dolzarb masalardan biri hisoblanadi. Jahon
tadqiqotchilari din psixologiyasi bo‘yicha ilmiy izlanishlar olib borishgan. Jumladan,
g‘arb olimlaridan J.Pratt, G.Xall, D.Volf, D.Mayers o‘z tadqiqotlarida din va
psixologiyaning bolalar tarbiyasi va axloqida tutgan o‘rnini tadqiq qilganlar. U.Jeyms,
Z.Freyd o‘z asarlarida din psixologiyasining nazariy jihatlarini yoritib berganlar.
Dinning shaxs tarbiyasida tutgan o‘rnini o‘rganish bo‘yicha rus olimlari ham tadqiqot
olib borganlar. Xususan, E.I.Arinin, V.V.Davidov, A.G.Safronov asarlarida din va
diniy qadriyatlarning shaxs hayotida tutgan o‘rni ilmiy nuqtayi nazardan tadqiq etilgan.
Mamlakatimiz olimlari esa o‘z asarlarida din psixologiyasining ba’zi jihatlariga e’tibor
qaratganlar. Masalan, N.Boymurodov “Amaliy psixologiya” o‘quv qo‘llanmasida
dinning tarbiya jarayoniga ta’sirining ayrim jihatlarini yoritib bergan.
F.Abdurahmanov,
Z.Abdurahmanovalarning
ilmiy
tadqiqotlarida
din
psixologiyasining shaxs va jamiyat hayotidagi ahamiyati o‘rganilib, muayyan
xulosalar bayon etilgan. S.K.Kamilov o‘zining falsafa fanlari nomzodligi
dissertatsiyasida globallashuv sharoitida din psixologiyasi rivojlanishining o‘ziga xos
xususiyatlarini o‘rgangan.
MUHOKAMA
Din komil insonni tarbiyalashda asosiy tarbiyalovchi qudratga ega bo‘lgan
ma’naviy-axloqiy kuchdir. Din o‘z mohiyatiga ko‘ra poklik, mehr-oqibat kabi ezgu
tuyg‘ularni insonlar qalbi va ongiga singdiradi. Din kishilarni hamisha yaxshilikka
va ezgu ishlarga chorlagan, yuksak insoniy fazilatlarning shakllanishiga xizmat
qilgan. Aynan din tufayli xalqlarning ming yillar mobaynida boy ma’naviyati va
merosi, o‘zligi omon saqlanib kelindi. Din psixologiyasining asosiy o‘ziga xos jihati
shundaki, unda dinning manbai insonni o‘rab turgan dunyoda emas, balki, insonning
o‘zida, uning ichki dunyosida deb tushuntiriladi. Shu bilan birga, dinning asosi
insonning aqliy emas, balki, hissiy-ruhiy dunyosidadir, deya ta’kidlanadi.
Din jamiyatda bir qator ijtimoiy, ma’naviy, ruhiy vazifalarni bajaradi:
Birinchidan, har qanday din o‘z e’tiqod qiluvchilari uchun to‘ldiruvchilik, tasalli
beruvchilik – kompensatorlik vazifasini bajaradi va shaxs shakllanishiga katta ta’sir
ko‘rsatadi. Masalan, insonda doimiy ehtiyoj hosil bo‘lishi hodisasini olaylik: Inson o‘z
|
| |
