-BOB. MIJOZ-SERVER ARXITEKTURASINING AMALIY ASOSLARI

Download 1,39 Mb. Pdf ko'rish
bet	11/15
Sana	29.11.2023
Hajmi	1,39 Mb.
	#107891

1 ... 7 8 9 10 11 12 13 14 15

Bog'liq
Mijoz-serverarxitekturasikursishi

2-BOB. MIJOZ-SERVER ARXITEKTURASINING AMALIY ASOSLARI

2.1. Ikki darajali mijoz-server arxitekturasida server va ma’lumotlar bazasi
mijozining o‘zaro ta’siri
Ma’lumotlar bazasi serverining dasturiy ta’minoti mijoz dasturiy ta’minoti
tomonidan boshlangan so‘rovlarni, natijani so‘rov yuborgan ma’lumotlar bazasi
mijoziga qaytarish orqali qayta ishlaydi. Umuman olganda, server va ma’lumotlar
bazasi mijozi o‘rtasidagi o‘zaro ta’sir quyidagi bosqichlarda ifodalanishi mumkin:
- foydalanuvchi mijozni ishga tushiradi va mijoz ulanish o‘rnatish uchun
so‘rov yuboradi;
- server mijozga ishlashga tayyorligi to‘g‘risida tasdiqnoma yuboradi;
- mijoz foydalanuvchining login va parolini so‘raydi, ushbu ma’lumotlarni
kiritgandan so‘ng ism va parol serverga yuboriladi;
- server parolning foydalanuvchi nomiga mos kelishini va ushbu
foydalanuvchi ko‘rsatilgan ma’lumotlar bazasi bilan ishlash huquqiga ega ekanligini
tekshiradi. Agar barcha huquqlarga rioya qilinsa, mijozga tasdiqnoma yuboriladi;
- foydalanuvchi ma’lumotlarni kiritadi (masalan, kirish shaklini to‘ldiradi) va
kiritilgan ma’lumotlar serverga ma’lumotlar bazasiga kiritishni so‘rab yuboriladi;
- server ushbu foydalanuvchi yangi ma’lumotlarni kiritish huquqiga ega
ekanligini tekshiradi. Agar foydalanuvchi ushbu huquqlarga ega bo‘lsa, server
ma’lumotlar yaxlitligi buzilganligini tekshiradi. Agar hamma narsa yaxshi bo‘lsa,
unda yangi ma’lumotlar kiritiladi va mijozga hamma narsa muvaffaqiyatli
bo‘lganligi to‘g‘risida xabarnoma yuboriladi;
- mijoz foydalanuvchiga operatsiyani muvaffaqiyatli yakunlash to‘g‘risida
xabar beradi.
Albatta, real sharoitda ma’lumotlar bazasi serveri va mijoz dasturi o‘rtasidagi
o‘zaro bog‘liqlik ancha murakkablashishi mumkin. Ma’lumotlar bazasi serveri
tomonidan amalga oshiriladigan xatti-harakatlar qo‘shimcha tekshirishlar va
amallarni ham o‘z ichiga oladi.

26
Quyida OLE DB, ODBC, ADO ma’lumotlariga kirish texnologiyalaridan
foydalangan holda shaxsiy kompyuterlar uchun eng keng tarqalgan Windows
operatsion tizimida server dasturiy ta’minotining mijoz dasturlari bilan o‘zaro
ta’sirini ko‘rib chiqamiz (4-rasm). Mijoz dasturiy ta’minoti ma’lumotlar bazasi
serverining dasturiy ta’minotiga ulanadi, so‘rov yuboradi, natijalarni oladi va keyin
ularni qayta ishlaydi (masalan, natijalarni ekranda aks ettiradi).
Visual C ++ (VC ++), Visual Java ++ (VJ ++), Visual Basic (VB), Delphi,
mijoz MBBT Visual FoxPro (VFP), Paradox, Access dasturlari – ma’lumotlar bazasi
mijoz dasturlari so‘rovlarini ko‘rib chiqadigan dasturlari masalan, MS SQL Server,
JB (4-rasmda - RMBBT) relyatsion serverlarining ma’lumotlar bazalariga.

Download 1,39 Mb.

1 ... 7 8 9 10 11 12 13 14 15

Download 1,39 Mb.

Pdf ko'rish