Tizim yo'li muhit, uning elementlarini, inson va jamiyatni ishtirogida
o'tayotgan jarayonlar orasidagi aniq funkstional bog'liqlarni aniqlashni
ko'rib chiqishni talab qiladi. Loyihalashda shunday yo'lning natijasi -
tizimli ob'ektni tuzilishi;
-
m u hit y o'li - inson fazoviy-buyum muhitini, hayotiy atrofini
o'zlashtirish natijasini ko'rib chiqadi. Insonning faoliyati va muomalasi
muhitni ayrim elementlarini birgalikka bog'laydigan markaz va
aniqlaydigan faktor sifatida e'tiborga olinadi. Bu holda loyihalash yaxlit
siymoni yaratishga va muhitni funkstional tashkil etishga yo'naltirilgan.
Dizaynerlarning
muallif ijodiy konsepsiyalari, odatda, loyiha
madaniyatni rivojlanish umumiy tendenstiyalaridan xoli emas va dizaynda
mavjud u yoki bu umumiy konsepsiyalarga qayd qilmaydi.
XX asrda loyihalashda ikki global konsepsiyalari mavjud: XX asmi
birinchi yarmida dizaynning rivojini aniqlaydigan funkstionalizm; XX
asmi oxirida postmodernizm
("yangi dizayn", "antifunkstionalizm").
Fu n kstion alizm n in g asosiy prinstiplari shakllarni funkstionalligi,
ma'qulligi va universalligi bo'lgan. Nemis funkstionalizmning mumtozi
D.Rams uning asosiy xossalarini aniqlagan: murakkablikni o'miga
oddiylik, noodatiyni o'rniga odatiy, modalini o'm iga
uzoq yashaydigan,
emostionalni o'rniga funkstional, turli taassurot qoldiradiganni o'rniga
oqilona bo'lishi lozim deb hisoblagan. Italian dizayni nazariyasida
dizaynda modemizmni farqlaydigan funkstional loyihalash yo'li loyiha
ongini "kuchli" yo'li deb hisoblandi. "Kuchli loyihalash"ni prinstipial
xususiyatlari qat'iy funkstionalizm, ilmiy-texnikaviy
taraqqiyotni maqtash,
mexanistizm, rastionalizm, avtoritar loyiha-mafquraviy ta'limotga intilish,
ijtimoiy muhandislikni prinstipi, dizayn mahsulotlar iste'molchilami
abstrakt-tipologik modellash bo'ladi. Bu xossalar davr me'morchilarni (Le
Korbyuze, Ginzburg aka ukalar), dizaynerlarni (rus konstruktivistlar) va
modelerlarni (K.Shanel) ijodiy konsepsiyalarini ifodalaydi.
XX
asmi oxirida madaniyatni yangi konsepsiyasi postmodernizmni
barpo etishi ro'y berdi.
Bu davrda qat'iy xulq qoidalarni o'rniga
plyuralizm va erkin tanlash keldi.
"Industrial jamoat” mafqurasini o'rniga
