Tikuv buyumlarini t ayyorl ashd a kreativ loyihalash

\
qo'yish kerak -b u tu n kom pozistiyani qurishning asosi m ana shu.
Kiyim detallari o'zicha qanchalik yaxshi bo'lmasin, lekin butun
hajm iy-fazoviy strukturani aniq proporstional tizim birlashtirib
turm asa, shaklning bir butun bo'lib chiqishi qiyin.
Proporstiyalar - bu kiyim alohida qismlardagi mos 
o'lchamlarining bir-biriga hamda odam gavdasidagi mos
67-Rasm . Sum ka (a) va poyabzallar (b) kom pozistiyasidagi
proporstiya
Kostyum kompozistiyasida ikki xil asosiy nisbat bo'lib, 
ularning oddiy nisbatlar va irratsional nisbat deb ataladi.
Irratsional nisbatlar - bu ko'pincha geometrik tuzilma 
yordamida olinadigan kasr sonlar nisbati.
Kostyumda 
shaklning 
hamma 
xususiyat 
jihatlarini 
proporstiyalab 
olinadi, 
ya'ni 
detallarning 
o'lchamlari 
proporstiyasinigina emas, balki ifodali faktura sathining, gul, 
dekorativ 
elementlar, 
shakl 
alohida 
qismlar 
sathining 
proporstiyalari ham topib olinadi.
161

Masshtab 
va 
masshtablilik. 
Kiyimda 
proporstiya 
garmoniyaning yana bir muhim vositasi - masshtablilik bilan 
ajralmaslikda bo'ladi.
M asshtablilik - shaklning va undagi elementlarning odamga 
nisbatan, tevarak-atrof fazoga va boshqa shakllarga nisbatan 
mosligida.
Kiyimning masshtabliligi uning absolyut katta-kichikligiga 
emas, balki uning odamga moyilligiga qarab belgilanadi. 
Kostyum va uni tashkil etgan hamma elementlar odamning 
o'lchamlariga - uning bo'yiga, gavda tuzilishiga hamma vaqt 
biron nisbatda, ya'ni mos bo'ladi.
Kontrast, nyuans, o'xshashlik. Shakl elementlari o'xshashlik 
tamoyiliga kontrastlik tamoyiliga binoan birlashgan bo'lishi, ya'ni 
hamma qismlar takrorlanishga asoslangan yoki shakl, rang, 
hajmlilik darajasi, fakturadagi chiziqlar jihatidan bir-biriga 
qarama-qarshi qo'yilgan bo'lishi mumkin.
Kontrast kompozistiyasidagi turli yo'nalishlarning kurashi, 
bir-biriga qarama-qarshiligi bo'lib, bu rassomlarning hamma vaqt 
eng keng foydalanib kelgan vositalardan biri bo'lib kelgan.
Kontrastga asoslanib tuzilgan kompozistiyaning mohiyati 
uning ko'rinishi ta'siri faolligida. Nyuans nisbatlaridan kontrast 
nisbatlarining farqi shundaki, bular darhol ko'zga tashlana 
qoladi. Zerikarli geometrik shaklning ifodaliligini undagi ichki 
chiziqlarning, 
rangning, 
fakturaning 
bir-biriga 
ta'siri 
kontrastligidan foydalanib oshirsa bo'ladi. O'xshashlik tamoyili -
bu asos qilib olingan elementlarning kostyum kompozistiyasida 
taraqqiy topib, turli variantlarda rivojlana borishi.
Nyuanslar 
kompozistiya 
vositasi 
tariqasida 
proporstiyalarda, maromda, gul va tus nisbatlarda, dekorda, 
plastinkada, lekalo qo'yib chiziladigan murakkab egri chiziqlar 
yordamida shakllar tuzishda ko'rinadi.

Kostyum kompozistiyasini nyuansli hal etilishi hamma 
yoshdagilarga, hamma tur qomatlariga va har qanday ishga 
mo'ljallanganda ham to'g'ri kelaveradi.
Ritm 
tushunchasi 
umumiy ko'rinishda - bu 
shakl 
elementlarining navbatma-navbat qonuniy almashlanib turishi. 
Ritm hosil qiladigan bog'lanish kuchi anchagina bo'lib, u 
kostyumning hamma qismlariga ta'sir etib turadi. Ritm har 
qanday asarga musiqiylik baxsh etadi, uni harakatga soladi.
Shakl elementlarining va ular o'rtasidagi intervalning 
takroriyligi ritmning xarakterli alomati hisoblanadi. Aksentli 
elementlar faol elementlar deyiladi, aksentsizlari esa passiv 
elementlar deb yuritiladi. Faol elementlar o'rtasidagi oraliq 
dinamik odim deyiladi. Elementlar harakatining orta borish 
tezligi sur'at deyiladi.
Ikki yoki undan ortiq oddiy metrik qatorlarning birga 
qo'shilganidan iborat qator murakkab metrik qator deb ataladi.
Shakllarning va ular o'rtasidagi intervallarning birii-ketin 
qonuniy o'zgara borishi shakllarning joylanishining ritmik tartibi 
deyiladi.
Predmetning eng muhim axborot sifatlaridan biri rang 
hisoblanadi. Amaliy san'at predmetlariga rangning vazifasi 
turlicha. Bular psixologik, ijtimoiy, estetik vazifalardir (-rasm).
Urushlar, epidemiya, ocharchilik odmi kiyimlar tarqalishiga 
sabab bo'lsa, ulardan keyin yorqin rangli kiyinish an'ana tusiga 
kirar edi.
Rang hamma vaqtlarda jins-yosh farqini bildiradigan vosita 
bo'lgan. Bolalar kiyimi nozikroq tusli bo'ladi, o'sm irlar kontrast 
ranglarni m a'qulroq ko'radi, katta yoshlilarga chuqurroq rang 
tuslari yoqadi. Ayollarning kiyimi erkaklar kiyimidan ko'ra 
yorqinroq va ko'p rangliroq bo'ladi.

Download 5,14 Mb.