51
Avvalambor bu xildagi yemakxona bir xonali xonadonlarda ishlatilib, qulayligi
sababli keyinchalik o‘rta va katta hajmdagi xonadonlarda ham ishlatila boshladi.
Umumiy xona maxsus-yemakxonaga ega bo‘lgan xonadonlar ushbu xonalardan faqat
dam olish va bayram kunlarida foydalanadigan bo‘ldilar. Oshxonalar katta-
kichikligidan kelib chiqib quyidagicha loyihalanadi: oshxona-taxmon, ishchi oshxona
va oshxona-yemakxonasi bilan (3.10-rasm).
Oshxonalarni jihozlash uchun, avvalo gaz, idish-tovoqlarni yuvish uchun
rakovina, mahsulotlarni tayyorlaydigan stol, muzlatgich, idish - tovoqlar uchun va
quruq oziq-ovqatlar uchun shkaflar joylashtirilishi kerak.
Ma’lumki, ovqat tayyorlash uchun bekalarning juda ko‘p vaqti, kuchi ketadi.
Shu vaqtni tejab-tergab sarf qilish uchun, albatta oshxonadagi mebel va jihozlarni
to‘g‘ri joylashtirish kerak. Jihoz va mebellarni uch xil joylashtirish tizimi mavjud:
bir taraflama, ikki taraflama va burchakli (3.10g-rasm).
Jihozlarni shunday joylashtirish kerakki, ularning hamma elementlari uy
bekasiga yaqin va qulay joylashgan bo‘lishi, shu bilan birga tabiiy yorug‘likni
to‘smasligi kerak. Shuning uchun jihozlarni deraza ro‘parasidagi devor yoniga
joylashtirish kerak emas. Jihozlarni burchakli tarafga joylashtirish bu talabga ko‘proq
javob beradi. Jihozlarni bir taraflama burchak bo‘ylab joylashtirish ancha noqulaydir.
Chunki, uy bekasi bu yerda ko‘proq harakat qilishiga to‘g‘ri keladi. Jihozlarni
burchak bo‘ylab joylashtirishda ovqatlanadigan stolni qulay joylashtirish mumkin.
Jihozlarning yana ham qulay joylashishi uchun oshxonada og‘ir bo‘lmagan
idish-tovoqlar uchun devorga osma javonlar ishlatiladi. Oshxonalarda tabiiy yoritish
me’yoriga rioya qilish uchun deraza maydonini polga nisbatan maydoni 1/8 bo‘lakni
tashkil etsa, undagi tabiiy yorug‘lik yaxshi hisoblanadi. Oshxonalar shimol,
shimoliy-sharq, shimoliy-g‘arb tarafga qaratilsa yaxshi oriyentatsiya hisoblanadi.
Oshxonalarni issiq tarafga qaratib loyihalashdan saqlanish kerak, chunki ularning o‘zi
issiq chiqaradigan xona hisoblanadi. Oshxona pollari issiq materiallardan, ya’ni
yog‘ochdan qilingan bo‘lib, usti linoleum va boshqa yaxshi yuviladigan, yog‘
shimmaydigan materiallardan qilinsa maqsadga muvofiq bo‘ladi.
