6
I BO’LIM
1.1 Ko‘p kanalli tovush tizimlari
Stereofonik eshittirishlar tizimi maishiy xizmat va tovush texnikasi,
televidenie eshittirishlarida keng qo‗llaniladi. Kinematografiyadagi ko‗pkanalli
tovush eshittirish tizimlari rivojlanishini alohida ko‗rib chiqamiz.
Bunday
tovush yo‗lakchali kinoplyonkalar kinomatografiyada 30-yillardayoq mavjud
bo‗lib, plyonkada monofoniktovushlarn iuzatishga mo‗ljallangan bitta yo‗lakcha
mavjud edi. Stereofonik plyonkalarni monofonik proektorlar bilan moslashtirish
uchun, ilgari bitta monofonik yo‗lakcha
joylashgan hajmda, tovush signalini
Dolby А protsessori
bilan qayta ishlansa, endi ikkita stereofonik yo‗lakcha
joylashtirilishi kerak edi. Аmmo bu yo‗lakchada ikkitadan ortiq tovush
yo‗lakchasi joylashtirish mumkin emas edi:, hatto tovush so‗ndiruvchi Dolby
tizimini qo‗llaganda ham, shovqin sathi
belgilanganidan ancha oshib
ketardi.Аmmo kinozallar ekrani 80-yillarga kelib, juda kattalashib ketdi. Endi
an‘anaviy chap va o‗ng akustik tizimlardan tashqari yana kinozal markazidan
chetda o‗tirgan tomoshabinlar uchun, hajmiy eshittirishni ta‘minlash maqsadida,
markaziy tizim o‗rnatilishi zarurati tug‗ildi. Undan
tashqari kinoindustriyada
«Stereo» va «Surround» terminlari boshidanoq sinonim edi. Demak, kinozal
uchun stereotovushni ta‘minlash uchun to‗rtinchi kanal- Surround zarur edi.
Shunday qilib, to‗rt kanalli ananaviy hajmiy tovush sxemasi shakllandi: chap
(Left, L), o‗ng (Right, R), markaziy (Center, C) va fazoviy (Surround, S).
Loyihani ishlab chiquvchi mutaxassislar ixtiyorida ikkita jismoniy kanal bo‗lib,
ular orqali to‗rtta signalni uzatish zarur edi.
