|
Таянч иборалар: Навбатлаб экиш, кузги-кишги, утувчан, кишги-бахорги, самарали, ойнаванд иссикхона, пленкали иссикхона, ярим ейсимон иншоат
|
| bet | 51/186 | | Sana | 23.05.2024 | | Hajmi | 16,04 Mb. | | #250922 |
Bog'liq Himoyalangan yer sabzavotchiligi. 2021-2022 umukaТаянч иборалар: Навбатлаб экиш, кузги-кишги, утувчан, кишги-бахорги, самарали, ойнаванд иссикхона, пленкали иссикхона, ярим ейсимон иншоат.
Ekinlar aylanishining taxminiy shakli (sxemasi).
14.1. Himoyalangan yer maydonlaridan unumli foydalanish bo’yicha chora-tadbirlar tizimi.
Himoyalangan yer maydonidan unumli foydalanish deganda hosil birligiga eng kam mablag’ va mehnat sarflab ekin o’stiriladigan inshootlarning inventar maydonini har 1 m2 dan sabzavotlarning xillaridan rejalashtirilgan eng yuqori hosil olishni ta’minlaydigan chora-tadbirlar tizimi tushuniladi. Keyinchalik himoyalangan yerda sabzavot ishlab chiqarishni o’sishi himoyalangan yer maydonini kengaytirish, hosildorlikni ko’paytirish va kultivatsion inshootlardan unumli foydalanish hisobiga erishiladi (ta’minlanadi). Bunda yetishtiriladigan mahsulot tannarxini kamaytirish, ishlab chiqarishni rentabelligini oshirish va inshootni qurishga sarflangan harajatlarni qoplash muddatini qisqartirish juda muhimdir.
Bu tizim o’z ichiga asosiy besh yo’nalishni oladi.
Birinchi yo’nalish – mavsumiy (bahorgi) ekin o’stiriladigan inshootlarning foydalanish davrini uzaytirish. Bu yo’nalishning chora-tadbirlari quyosh nuri bilan isitiladigan issiqxonalarning bir qismini biologik yoki texnik isitish usuliga o’tkazish, shuningdek biologik va quyosh nuri bilan isitiladiganlarida ehtiyot (avariyniy) isitish jihozlaridan foydalanishdir. Bu yo’nalishda inshootlarni o’z muddatida foydalanish uchun ishga tushirish, shuningdek inshootlardan kech kuz va qish davrlarida, ochiq maydonda yetishtirilgan ekuv materiallardan foydalanib tezlashtirib o’stirish muhim ahamiyatga egadir. SHuningdek, bahorgi inshootlardan foydalanish muddatini uzaytirishga yo’naltirilgan chora-tadbirlarga plyonkali issiqxonalarda va vaqtincha plyonka bilan himoyalangan yerlarni birinchi aylanishda sovuqqa chidamli tezpishar va ikkinchisida – issiqsevar ekinlarni yetishtirish ham kiradi.
Ikkinchi yo’nalish – foydalanishga topshirilgan ekin o’stiriladigan inshootlarni, ekinsiz bo’sh qolishiga chek qo’yish. Buning uchun himoyalangan yerdan foydalanish zaruriyati bo’lmagan davrda – yoz faslida barcha tayyorgarlik va ta’mirlash ishlarini o’z vaqtida bajarilishi shart.
Uchinchi yo’nalish – bu maydonda ekinlarni bir aylanish davrida ular hosilini kamaytirmagan holda yerni uzoq muddat egallab turishini qisqartirish. Bu yo’nalish yetishtiriladigan mahsulot tannarxini kamaytirishga imkon beradi, chunki u mahsulot ishlab chiqarish uchun sarflanadigan metr kunlarning sonini qisqartiradi. SHuningdek keyingi aylanish uchun yerni erta bo’shashini ham ta’minlaydi.
Ushbu yo’nalish chora-tadbirlariga: tezpishar navlardan foydalanish, urug’ va ko’chatlarni ekish oldidan ular unib chiqishni va o’simliklarni o’sishini tezlashtiradigan usullarni qo’llash va katta ildamlikka ega bo’lgan ko’chatlarni ekish kirishi mumkin. Isitilmaydigan inshootlarda mahsulot yetishtirish uchun ko’chatlarni isitiladigan issiqxonalarda o’z vaqtida yetishtirish alohida ahamiyatga egadir.
To’rtinchi yo’nalish – bu bir yerni o’zida ekinlarni maqsadli zichlashdir. Asosiy ekinlar (bodring va pomidor), kichik oziqlanish maydoni talab etadigan (salat, ukrop, pekin karami), ertapishar o’simliklar bilan zichlashtiriladi. Zichlashtirish uslubi qo’llanilganda zichlovchi ekinlarni tanlashga qat’iy amal qilish kerak. Asosiy ekinning ildiz tizimiga, mikroiqlim va mineral oziqlanishiga zarar yetkazmaslik uchun, zichlovchilarni yetishtirish muddati 30-40 kundan oshmasligi zarur.
Beshinchi yo’nalish – bu kombinat va ekin o’stiriladigan binolar ichidagi qo’shimcha maydonlardan foydalanish. Bu qo’shimcha mahsulot olish uchun muhim manba. Zamonaviy blokli tuproqli issiqxonalarda qo’shimcha maydonlar yo’q. Faqat tarnovlari ostidagi yerlar va yo’laklarida, qisman soyalanadigan joylarida, past bo’yli yorug’ga kam talab ekinlarni o’stirish mumkin. Ammo saqlangan tuproq aralashmasidan bo’shagan maydonlar issiqxonalararo maydonchalar, mikroiqlim suv va mineral oziqalar bilan ta’minlanishi jihatidan ochiq yerdan ustun turadi. U yerlarda kasallik va zararkunandalar issiqxonalarga shamollatish darchalari orqali tarqalishi mumkin bo’lgan Tomatdoshlar va Qovoqdoshlar oilasiga mansub o’simliklardan tashqari barcha ekinlarni yetishtirish mumkin.
Himoyalangan yer maydondan unumli foydalanishning boshqa yo’nalishlari ham bo’lishi mumkin. Buning uchun yil mobaynida ekinlarni aylanishini va almashinishini to’g’ri qo’llash ayniqsa eng samaralidir.
|
|
Bosh sahifa
Aloqalar
Bosh sahifa
Таянч иборалар: Навбатлаб экиш, кузги-кишги, утувчан, кишги-бахорги, самарали, ойнаванд иссикхона, пленкали иссикхона, ярим ейсимон иншоат
|
