psixofiziologik xususiyatlari pozitsiyasidan qo„yiladigan talablarni hisobga olish lozim.
Insonning mashina bilan muloqot jarayonida informatsiyani uzatishning ikki yo„nalishini
ajratish mumkin:
1) mashinadan insonga;
2) insondan mashinaga (boshqaruvchi ta‟sir).
Inson informatsiyani har xil yo„llar bilan qabul qilishi mumkin,
bunda informatsiyaning e
ng
ko„p hajmi ko„rish (~80%) va eshitish (~10%) kanallari orqali keladi. Inson texnikaviy v
ositalarni
muskul harakatlari va tovush orqali boshqaradi. Bunda boshqaruvchi ta‟sirlarning ko„pida
qo„l
harakati
yoylar bilan cheklanishi zarur; bu harakat bo„shashgan (kuchanmagan) yarim buk
ilgan
qo„llar bilan uning yelka bo„g„inidagi harakatida bajarilishi lozim.
Shunday qilib muhandisning EHM bilan operativ muloqoti
uchun ALTda informatsiyani
vizual va tovushli aks ettiradigan vositalardan va boshqarishning qo„lli yoki nutqli organl
aridan
foydalanish maqsadga muvofiqlidir. Lekin informatsiyani
nutqli kiritish-
chiqarishning zamonaviy
qurilmalari hali ko„p
kamchiliklarga ega, shuning uchun ALT TVKida kam qo„llaniladi.
65
Informatsiyani nutqli kiritish-
chiqarish qurilmalarining rivojlanishi
kelajakda muhandisning EHM
bilan operativ muloqoti uchun ulardan keng foydalanish imkonini beradi.
Hozirgi paytda ALTda informatsiyani vizual aks ettirish qurilmalari (displeylar) va texnikaviy
vositalarni qo„lda boshqarish qurilmalari (klaviaturalar, planshetlar,
nurli per, ko„rsatkichla
r,
shturvallar va sh.k.) keng tarqalgan.
