МЕЖДУНАРОДНАЯ НАУЧНО-ТЕХНИЧЕСКАЯ КОНФЕРЕНЦИЯ
АКТУАЛЬНЫЕ ПРОБЛЕМЫ ЦИФРОВИЗАЦИИ ЭЛЕКТРОМЕХАНИЧЕСКИХ И
ЭЛЕКТРОТЕХНОЛОГИЧЕСКИХ СИСТЕМ
119
Д5000 – 32 русумли насоснинг техник тавсифидаги N нуқтасидаги А нуқтадаги сув
сарфи ва сув босими қийматларини аниқлаймиз:
1 – расм. Д5000 – 32 русумли насоснинг техник тавсифи
Насоснинг техник тавсифидаги алохида белгилаб қўйилган қисми насоснинг
ФИК энг юқори қийматларига тўғри келади ва ―ишчи сохаси‖ дейилади. ―Ишчи
сохада‖ насос сув сарфини 1,1 м
3
/с дан 1,4 м
3
/с гача ўзгартирса бўлади. Сурилма
клапанни ѐпиш билан босим қувурнинг тавсифларини
тиклиги оширилади ва
насоснинг иш нуқтаси N дан А ҳолатга ўтади. Бу ҳолда сув бериш 4000 м
3
қийматигача камаяди, насос томонидан хосил қилинган босим 34 м сув устуни
қийматигача ошади ва сурилма клапан ортидаги қувур босими 32 м қийматигача
камаяди. Сурилма клапан ортидаги босимнинг камайиши сурилма клапандаги
босимнинг йўқолиши ҳисобига бўлади.
Сурилма клапанни очилиши туфайли қувур тавсифининг тиклик
хусусиятлари камаяди. Натижада сув сарфи ортади,
насос томонидан хосил
қилинган босим камаяди ва сурилма клапан ортидаги қувурда босим ортади.
―Дросселаш‖ деб аталадиган бу усул иқтисодий кам самарали ҳисобланади, чунки
сурилма клапандаги қўшимча гидравлик қаршиликни енгиб ўтиш учун қўшимча
энергия талаб қилинади.
Сув сарфи
=1,06
м
3
/с, сув босими
=
34
м,
насоснинг фойдали иш
коэффициенти η
н
= η
а
= 80%, сувнинг зичлиги γ = 1000 кг/м
3
қийматларини ҳисобга
олиб, насос техник тавсифидаги А нуқта учун асинхрон двигателни тармоқдан
оладиган актив, реактив ва тўла қувватларини ҳисоблаймиз:
∗
∗
∗
∗
∗ ∗
∗ ∗
.
∗ ∗
кВАр (5)
√
√
= 562 кВА
.
Ростлашнинг энергетик самарали усули марказдан қочма насосларнинг ишчи
паррагини айланиш тезлигини ўзгартириш ҳисобланади. Насос ишчи паррагини
МЕЖДУНАРОДНАЯ НАУЧНО-ТЕХНИЧЕСКАЯ КОНФЕРЕНЦИЯ
АКТУАЛЬНЫЕ ПРОБЛЕМЫ ЦИФРОВИЗАЦИИ ЭЛЕКТРОМЕХАНИЧЕСКИХ И
ЭЛЕКТРОТЕХНОЛОГИЧЕСКИХ СИСТЕМ
120
айланиш тезлиги ўзгарганда насоснинг чиқишидаги
сув босими ва сув сарфи
хусусиятларининг ҳолати ўзгаради.
Насос ишчи паррагининг айланиш тезлигининг пасайиши сув сарфи ва
босимини ўзига параллел равишда пастга туширади. Марказдан қочма насос
паррагининг айланиш тезлигини ошиши у ҳосил қилаѐтган босимни ҳамда
қувурдаги босимни кўпайишига ва натижада сув оқими тезлашиб, сув сарфи хам
кўпайишига олиб келади. Частота ўзгартиргич қисқа туташтирилган асинхрон
двигател тизимида насос ишчи паррагини тезлигини
кенг диапазонда майин
ўзгартириш мумкин.
Д5000 – 32 русумли насоснинг техник тавсифи графикидан (1- расм)
фойдаланиб, айланиш тезлиги ўзгарганидаги сув сарфи ва босим қийматлари
асосида ҳосил бўлган тавсиф қийматларини хисоблаймиз:
Номинал тезлик учун
нисбатдан фойдаланамиз
(6)
маълумки
∗
∗
.
А нуқтадаги насос ҳосил қиладиган босимни аниқлаймиз
(7)
Частота ўзгартиргичнинг бошқарув частотасини ƒ = 40 Гц га тенг
қийматларидаги сув сарфини ва сув босимини аниқлаймиз.
=
3800
м
3
/час
=1,06
м
3
/с;
=
28
м
;
Асинхрон двигателнинг частота ўзгартиргичдан актив қувват истеъмоли
аниқлаймиз
∗
∗
∗
∗
∗ ∗
∗ ∗
(8)
Частота ўзгатиргич асинхрон двигател тизимининг электр тармоғидан актив
энергия истеъмоли қуйидагига тенг бўлади.
кВт (9)
Замонавий частота ўзгартиргичлар кенг импульсли модулияциянинг
қўлланилиши сабабли, уларнинг қувват коэффициенти 0.96 кам бўлмаганлиги учун
электр тармоғидан реактив энергия истеъмоли қуйидагига тенг бўлади [4,14].
∗ ∗
кВАр (10)
бу ерда
√
√
=
;
Частота ўзгатиргич асинхрон двигател тизимининг электр тармоғидан тўла
энергия истеъмоли қуйидагига тенг бўлади.
√
√
= 409 кВА (11)