Toshkent kimyo texnologiya instituti Shaxrisabz filiali S13 21guruh talabasi Bobojonova Sevaraning “Ovqatlanish fiziologiyasi”fanidan “Sog’lom ovqatlanish haqida tushuncha mavzusida tayyorlagan mustaqil ishi. Oʻqituvchi: Niyozova Sh. Reja

Download 4,16 Mb.
bet	1/2
Sana	16.05.2024
Hajmi	4,16 Mb.
	#237992

1 2

Bog'liq
Bobojanova Sevara

III.Xulosa IV.Foydalanilgan adabiyotlar roʻyxati.
Turli xillik
Balansli ovqatlanish
Elyafli ovqatlar

Toshkent kimyo texnologiya instituti Shaxrisabz filiali S13_21guruh talabasi Bobojonova Sevaraning “Ovqatlanish fiziologiyasi”fanidan “Sog’lom ovqatlanish haqida tushuncha"mavzusida tayyorlagan mustaqil ishi.

Oʻqituvchi:_Niyozova Sh.
Reja:
I.Kirish
II.Asosiy qism
1.Ovqatlanish bilan bogʻliq fiziologik sistemalar
2.Ovqatlanish ratsioni
3.Ovqat hazm qilish organlari
III.Xulosa
IV.Foydalanilgan adabiyotlar roʻyxati.
Sog’lom ovqatlanish tanaga zarur bo’lgan ozuqa moddalarini olish orqali sog’lom hayotni saqlash jarayoni. Sog’lom ovqatlanish rejasi protein, uglevodlar, yog’lar, vitaminlar, minerallar va tolalarni o’z ichiga olgan turli xil ovqatlarni o’z ichiga olishi kerak.Sog’lom ovqatlanish rejasining asosiy elementlari quyidagilardir:
Turli xillik: Turli xil oziq-ovqat manbalaridan olingan taomlarni o’z ichiga olgan ovqatlanish rejasini tanlang. Unda meva, sabzavotlar, don mahsulotlari, yog’siz go’sht, baliq, yong’oqlar, urug’lar, dukkaklilar va sut mahsulotlari kabi turli xil oziq moddalar bo’lishi kerak.
Balansli ovqatlanish: Tana uchun zarur bo’lgan ozuqa moddalarini muvozanatli tarzda oling. Masalan, oz miqdorda sog’lom yog’ manbalarini iste’mol qiling, shu bilan birga protein, uglevodlar va tola miqdorini oshiring.
Kam yog’li ovqatlar: qovurilgan ovqatlar, yog’li go’shtlar va qayta ishlangan ovqatlar kabi yuqori yog’li ovqatlar iste’molini cheklang. Avakado, qizil ikra va yong’oq kabi kabi manbalardan sog’lom yog’larni oling.
Elyafli ovqatlar: don mahsulotlari, sabzavotlar, mevalar, yong’oqlar va urug’lar kabi tolali ovqatlar yuqori tolali tarkibni ta’minlaydi va to’yinganlik hissi beradi. Shuningdek, u ovqat hazm qilish tizimining sog’lig’iga hissa qo’shadi.
Ovqatlanish — organizmning hayot faoliyatini taʼminlash, salomatlik va ish qobiliyatini saqlab turish uchun zarur oziq moddalarni oʻzlashtirish jarayoni. Kishi rejim bilan toʻgʻri ovqatlansa, kasalliklarga kamroq chalinib, ularni oson yengadi. Toʻgʻri ovqatlanish barvaqt qarib qolishning oldini olishda ham muhim ahamiyatga ega. Meʼda-ichak, yurak-tomir kasalliklari va boshqa kasalliklarda alohida tuziladigan ratsion hamda ovqatlanish rejimi davo shartlaridan hisoblanadi.
Ovqat organizmning uygʻun ravishda rivojlanishi hamda bir meʼyorda ishlab turishini taʼminlay oladigan boʻlishi kerak, buning uchun ovqat ratsionining miqdori va sifati, kishining kasb-kori, yoshi, jinsiga tegishli ehtiyojlarga monand kelishi lozim. Organizmning fiziologik ehtiyojlari turli shart-sharoitlarga bogʻliq. Bularning koʻpchiligi doimo oʻzgarib turadi. Shu sababli hayotning har bir fursati uchun aniq toʻgʻri keladigan ovqat boʻlishi amalda mumkin emas. Biroq odamda maxsus regulyator mexanizmlar boʻlib, ular maz-kur paytda oʻziga kerakli miqdordagi zarur oziq moddalarni yeyilgan ovqatdan ajratib oladi va oʻzlashtiradi.
Lekin organizmdagi moslashtiruvchi regulyator qobiliyatlarning ham maʼlum chegarasi bor; bolalar va keksalarda ular ancha cheklangan. Bundan tashqari, bir qancha oziq moddalar, masalliqlar, vitaminlar, almashtirib boʻlmaydigan aminokislotalarni odam organizmi moddalar almashinuvi jarayonida hosil qilaolmaydi. Bu moddalar organizmga ovqat bilan tayyor holda kirib turishi kerak, aks holda sifatsiz ovqatlanish natijasida kasalliklar paydo boʻladi.
Ovqatlanish jarayonida organizm hayot faoliyati uchun muhim oziq moddalar (oqsil, yogʻ, uglevod, vitaminlar, mineral tuzlar)ni olib turadi. Bular esa oʻzlashtirilishi jarayonida organizmning energiyaga boʻlgan ehtiyojini qondirib boradi. Biror xil oziq-ovqat maxsuloti organizmda oʻzlashtirilganida ajralib chiqadigan energiya miqdori shu mahsulotning kaloriyasidir. Turli oziq moddalar va energiyaga boʻlgan ehtiyoj odamning yoshi, jinsi hamda mehnat tarziga qarab har xil boʻladi.
Ovqatlanish rejimi kuniga necha mahal va qancha vaqt oralatib ovqatlanish, sutkalik ratsion kaloriyalarining ovqatlanish mahallariga taqsimlanishidan iborat. Kuniga 4 mahal ovqatlanish maqsadga muvofiq, chunki bunda hazm yoʻli bir maromda ishlaydi va hazm shiralarining kuchi raso boʻlib, ovqat batamom qayta ishlanadi. Doim bir vaqtda ovqatlanganda meʼda shirasi birmuncha aktiv ajraladi. Ovqatning normal hazm boʻlishida uning issiqsovukligi ham muhim ahamiyatga ega.
Keksa kishilar ovqati. 60 va undan katta yoshdagi kishilarda moddalar almashinuvi jarayoni birmuncha susayadi. Ularda oʻrta yashar kishilarda-giga qaraganda ovqat kaloriyalari va qabul qilinadigan oqsillar, yogʻlar hamda uglevodlarga boʻlgan ehtiyojning oʻzgarib qolishi ham ana shundan.
Kimyoviy azotli oqsillar aminokislotalardan iborat murakkab polimer 25 tur oziq-ovqat keltirilgan bo'ladi.
Oqsillar hisobga gigiena va ovqatlanish fiziologiyasi oqsil mahsulotlar, muvozanatli, aminokislotalar tarkibi bilan to'liq oqsil mavjud bo'lgan, ayniqsa, muhim ahamiyatga ega. O'simlik oqsillari ko'pincha muhim aminokislotalar kompleksida tanqis bo'lgan
Oziq-ovqat mahsulotlari ishlab chiqarish texnologiyasi - ovqatlanish fiziologiyasi, bilan shug'ullanadi yana bir muhim masala. ideal sanoat sharoitida xomashyo bazalari ozuqaviy qiymati ortib shunday bir tarzda tashkil qilinishi kerak. mahsulot yakuniy foyda mazmuni bilan emas, balki faqat aniqlanadi oziq moddalar, balki ular tana tomonidan o'zlashtirilgan mumkin darajada o'sdi. Bu muammo, ham hazm bilan va boshqa fiziologik jarayonlar bilan bog'liq.

Download 4,16 Mb.

1 2

Download 4,16 Mb.