Toshkent kimyo-texnologiya instituti y. Q. Qodirov, A. T. Ruziboyev, A. A. Abdurahimov yog’larni rafinatsiyalash va katalitik modifikasiyalash

274 
24§. Pereeterifikasiyalash katalizatorlari 
Pereeterifikasiya katalizatorlari sifatida quyidagi keltirilgan xar xil tabiatli 
moddalardan foydalaniladi. 
Yog’larni pereeterifikasiyalash uchun katalizatorlarni boshlang’ich shakli 
Katalizator turi
katalizator 
Metallar
Na; K; Na-K qotishmasi 
Alkogolyatlar
CH
3
ONa; C
2
H
5
ONa 
Ishqorlar
NaOH+gliserin 
Gidridlar
NaH 
Aminlar
NaNH
3
Keng ko’lamda tarqalgan katalizatorlarga natriy metilat SN
3
ONa, natriy 
etilat C
2
H
5
ONa va natriy gidroksidning gliserin bilan aralashmasi kiradi. 
Pereeterifikasiyaning haqiqiy katalizatori – bu natriy gliserat hisoblanadi. U 
natriy alkogolyat bilan trigliseridning o’zaro ta’sirlashuvidan hosil bo’ladi. 
21.1-jadval 
Tovar holidagi natriy alkogolyatlarning texnokimyoviy ko’rsatkichlari
Ko’rsatkich nomi 
natriy metilat (CH
3
ONa) 
Natriy etilat(C
2
H
5
ONa) 
Molekulyar massasi 
54 
68 
Tarkibidagi miqdori,% 
 
Alkogolyat, kam emas 
92 
90 
Erkin natriy, ortiq emas 
0.5 
2 
Natriy karbonat, 
6 
6 

275 
Spirt, ortiq emas 
2 
3 
Eruvchanligi
Suvda va quyimolekulyar spirtlarda yaxshi eriydi. 
Uglevodorodlarda erimaydi. 
Rangi
oq 
Och sariq 
O’z-o’zidan yonish 
harorati,º C 
80 
50 
Hajmiy massasi, t/m
3
0.45....0.60 
0.20.....0.30 
Zarrachalarning o’rtacha 
o’lchami, mm 
0.07 
0.01-0.03 
Saqlash muddati 
(germetiktarada, oy) 
3-6 
2-3 
 
Quruq natriy alkogolyat suv, karbonat angidrid gazi, kislorod, mineral va 
organik kislotalar, perekis va boshqa moddalar bilan jadal reaksiyaga kirishadi. 
Natriy alkogolyat suv bug’larini o’ziga yutib, kuchli qiziydi va havoda alangalanishi 
mumkin. Natriy alkogolyat suvda eriganda spirt va ishqor hosil qilib parchalanadi. 
Shu sababli quruq natriy alkogolyat havo, namlik va boshqa moddalar bilan 
ta’sirlashmaydigan muhitda saqlanadi va ishlatiladi. 

Download 3,92 Mb.