|
U. M. Matmusayev, M. Q. Qulmetov, T. A. Ochilov, T. A. Toytrova, J. R. Muxtarov metrologiya, stand artlashBog'liq Metrologiya, standartlash va sertifikatlash asoslari.
21
)
bu erda: М мах -katta k o ’rsatkich; M -o ’rta arifmetik ko’rsatkich; a - o ’rta
kvadrat og’ish miqdori.
H
J:LT n —
(L22)
Sinov natijasida olingan eng kichik k o ’rsatkich quyidagi formula bilan
tekshiriladi.
U2 = M ~ M™
(1.23)
bu erda: Mmjt -eng kichik k o ’rsatkich.
A gar Ui va U2 jadvalda beriladigan «U» koeffitsientidan (95 foiz ehtimollikda
tajriba soniga nisbatan olinadi) katta b o ’lsa, u holda U, va U2 k o ’rsatkichlari
nonormal deb hisoblanadi va ulam i umum iy k o ’rsatkichlardan olib tashlanadi, natija
qolgan k o ’rsatkichlar b o ’yicha aniqlanadi.
«U» mikdorining «п» ga nisbatan o ’zgarishi (ehtimollik koeffitsienti /?=0,05).
N
3
5
10
15
20
25
U
1,41
1,87
2,29
2,49
2,62
2,72
A sb o b la rn in g va o ’lch ash n in g aniq ligi
A sboblam ing va o ’lchashlam ing to ’g ’ri o ’lchanganligi nafaqat nisbiy xatolik
bilan aniqlanadi, balki ulam ing aniqlik k o ’rsatkichi bilan ham ifodalah mumkin.
Aniqlik ko’rsatkichi quyidagi formula bilan topiladi:
T„ = — = - ^ —;
a 100
(1.24)
bu erda: Ax-haqiqiy o ’lchanayotgan qiymat; ax - mutloq haqiqiy xatolik.
GOST 798-74 bilan aniqlik ko’rsatkichi «Т» bo’yicha aniqlik sinfi topiladi.
62
Aniqlik sinfi 0-5 gacha o ’zgaradi. Eng past aniqlik sinfi T=0 teng. Eng yuqori
aniqlik
sin fi esa
T=5,0
te n g b o ’ladi.
T o ’qim a ch ilik
san oatid a
ishlab
chiqarish ja ra y o n la m i
nazorat q ilu v ch i
asboblarning aniqlik sin fi
0,5; 1,0; 1,5
b o ’lish i m um kin.
|
| |
