M ahsulot sifatini o ’lchash va baholashning nazariy va amaliy jihatdan b o s ’lanish masalalari keyingi paytlarda mustaqil ilm iy y o ’nalishda shakllanib bormoqda. M ahsulotlam ing sifat k o ’rsatkichlarini standartlashtirishda «sifat» tushunchasi va uni baholash uslublarini k o ’rib chiqish lozim b o ’ladi. Mahsulot sifati-m ahsulotning jam i xossalari bo’lib, uning ishlatilish davridagi
iste 'm o lc h ila r
talabini qondirish demakdir.
M ah su lotn in g sifatini ish la tilish davrida an iq la sh , talab darajasiga qarab o ’zgarib boradi. Shu sab ab li, bir y o k i b o sh q a bir turdagi m a h su lo t uchun, ay n iq sa k o ’p m aqsadlarda ish latiladigan m a h su lo tla m in g sifatini b ah olash d o im iy o ’lcham da b o ’lm aydi. K o’pgina ilmiy-tadqiqot ishlarida va adabiyotlarda «sifat» tushunchasi kengroq
ishlatiladi va unga berilayotgan ta'riflar ham turlichadir.
Sifatni baholash darajasi-bu jarayonlam ing jam i b o ’lib, o ’ziga sifat
ko’rsatkichlarining nomenklaturasini q o ’shadi va mahsulot sifatini boshqarishda
ulaming sonli qiymatini, shu bilan birgalikda bazali va nisbiy k o ’rsatkichlarini
aniqlaydi.
M ahsulot xossasi-mahsulotning yaratilishi, ishlatilishi yoki iste'molida hosil
bo’luvchi ob'ektiv imkoniyatlar.
Xozirgi paytda me'yoriy-texnik hujjatlaming talablarini hisobga olgan holda,
mahsulot sifatini baholashda va attestatsiyalash davrida esa uning sifat bosqichi
belgilanadi.
Mahsulotning yaratilishi va ishlatilishi davomida yoki iste'mol qilinishning
ma'lum sharoitlariga ta'lluqli bo’lgan sifatini tashkil etuvchi bir yoki bir qancha
xususiyatlarining miqdoriy xossasi mahsulotning sifat ko’rsatkichlari deb ataladi.
M ahsulot sifat ko’rsatkichlarini belgilashda mahsulot xossalarining me'yoriy
talablarga javob berishini aniqlash usulining to ’g ’riligi, sifat k o ’rsatkichlarini tanlash
hamda mahsulot ta'm inlovchining im koniyatlaridan kelib chiqqan holda ratsional
me'yoriy talablam i qo’yish kerakligini e'tiborga olish zarur.
Mahsulotning har bir turi o ’zining vazifasidan kelib chiqqan holda, o ’zining
sifat ko’rsatkichlari majmuasiga ega bo’ladi. K o’p maqsadli vazifaga ega bo’lgan
195
4.Yuqori sifatli mahsulot ishlab chiqarishning iqtisodiy ahamiyatini tahlil etib
bering.
5.M ahsulot sifatini oshirishning ahamiyatini nimalardan iborat?
