Qurilma va ishlash printsipi. Ulanish sxemalari, ish rejimlari

94 
6.2.2 - rasm. Tiristorning VAXi. 
Kuchlanish kritik (U
A V
kl
) qiymatga yetganda, zaryad tashuvchilar soni keskin ortib 
ketadi, natijada "n - r" o’tishdagi maydon taosiri tufayli elektron va teshiklarning 
ko’payishi tokning ortishiga olib keladi. Bu vaqtda injeksiya va rekombinatsiya jarayoni 
yuz berib, “n
2
” qatlamdan "r
2
" qatlamga elektronlar, "r" qatlamga elektronlar, "n" - 
qatlamiga teshiklar o’tadi. II qismida kuchlanish keskin sakrab kamayib, tiristorning 
"teshilishi" yuz beradi. Tiristor "teshilgandan" keyin, kuchlanishning ortishi tokning 
keskin ortishiga olib kelib, tiristorning ochiq ‘olatiga to’ri keladi (VAX ning III qismi). 
Tiristorning qarshiligi bu vaqtda keskin kamayadi. Tiristorning teshilishi strukturani 
bo’zilishiga olib kelmaydi, tokning keyingi kamayishida "n-p12” o’tishni boshlanich 
yuqori qarshiligini tiklaydi (6.2.2 - rasm VAX da teskari qism
strelka bilan 
ko’rsatilgan). Tiristorning teshilishi yuz bergan paytda, uning strukturasiga qo’shimcha 
zaryad tashuvchilar kiritish mumkin. Bu "n-r" o’tishga o’tayotgan zaryadlar sonining 
aktini orttiradi. Natijada tranzistorni o’chiruvchi (U
vkl
) kuchlanish kamayadi. Bu qismga 
zaryad tashuvchilar tiristorning teshilish kuchlanishini kamaytirib, uning qo’shimcha 
boshqaruvchi elektrodi orqali kiritiladi. Shunday qilib, tiristorni ulab, U
A
kuchlanishini 
sekin o’zgartirish yo’li bilan yoki boshqaruvchi elektroddagi I
u
tokni orttirish yo’li bilan 

95 
boshqarish mumkin. Asosiy elektrod (anod zanjiri) ni uzish yoki bu zanjirdagi tok I
u
ushlanuvchi tokkacha kamaytirish bilan yoxud anoddagi kuchlanish qutbini o’zgartirish 
bilan tiristorni o’chirish mumkin. Berk ‘oldagi tiristorni yopiq ‘olatdan ochiq ‘olatga 
yoki, aksincha, boshqaruvchi elektrodga muayyan amplitudali, qutbli va vaqtli signal 
berish bilan o’tkazish mumkin. 
Tiristorning asosiy parametrlari quyidagilar; 
1. Ulovchi ochish kuchlanishi – U
A
ulash; 
2. Boshqaruvchi elektroddagi ochuvchi tok – I
u
ochuvchi;
4. Ochiq ‘olatdagi kuchlanish U
A
; 
5. Boshqaruvchi elektroddagi berkituvchi kuchlanish - U
berk
; 
Boshqaruvchi uzib-ulovchilar sifatida tiristorlar, boshqariluvchi to’rilagichda 
(simmetrik tiristorlar), elektron kommutatsiyali zanjirdagi apparatlarda (berkituvchi 
tiristorlar) impulps sxemalarda tezkor kalitlarda berkilmaydigan tiristorlarda) va 
boshqalar ishlatiladi. 

Download 2,84 Mb.