139
12.2 Stabilizatsiya usullari.
Stabilitronlar
diodlarga elektr buzilishlarining qaytar bo’lishi
katta amaliy
a’amiyatga ega. Chunki bunda teskari tokning biror kichik qiymatdan boshlab dioddagi
potensial tushuvchi tokka boliq bo’lmay qoladi. Yarimo’tkazgichli diodning bu
xususiyat uni kuchlanishi stabilizatsiyalovchi element sifatida ishlatish imkonini beradi.
Bunday yarimo’tkazgichli diodlar stabilitronlar deb ataladi.
Stabilitron kuchsimon yorib o’tish xodisasiga asoslanib ishlaydi.
Stabilitron
qo’yilgan teskari yo’nalishdagi kuchlanish orttirib borilsa, dioddan o’tadigan teskari tok
miqdori juda kichik bo’lganligidan, sxemaning chiqishidan kuchlanish ‘am ortib boradi.
Kuchlanish miqdori kuchsimon yorib o’tish miqdroriga yotganda dioddan o’tayotgan
tok keskin ortib ketadi. Chiqish kuchlanishi esa bir oz kamayadi. Kirish kuchlanishning
bundan keyingi ortishi stabilitron orqali o’tuvchi tokni oshirishga sarflanadi va chiqish
kuchlanishi deyarli o’zgarmaydi. Bu oraliqqa to’ri kelgan chiqish kuchlanishi,
stabilitronning stabilizatsiyalash kuchlanish deb ataladi.
Stabilitronlar stabillashtirish va impulpslarni amplituda qiymati bo’yicha cheklash
uchun mo’ljallangan.
Bulardan tashqari, ularni berilgan kuchlanishning tayanch
manbalari sifatida ‘am ishlatish mumkin.
Stabilitronning tuzilishi va uning VAX -lari 12.2.1 - rasmda ko’rsatilgan.
Stabilitron diod uchun asosiy material sifatida akseptor
aralashmali aluminiy eritib
kiritilgan "n" - tipli kremniy plastinkasi olinadi. "
Р
-
N
" - o’tishli kristallni germetik berk
metall ekran ichiga joylashtiriladi. VAX-ning teskari toklar so’asiga to’ri kelgan qismi
toklar o’qiga parallel bo’lgan tik to’ri chiziq, ko’rinishida bo’ladi. Demak,
tok keng
chegaralarda o’zgarganda ‘am, stabilitron kuchlanishi deyarli, o’zgarmaydi.
Stabilitronlar
ketma - ket ulanganda, umumiy kuchlanish ayrim stabilitronlar
kuchlanishlarining algebraik yiindisiga teng.
