67
orqali yaratiladi. Ilova dizayni yakunlana boshlagach, uning axborot arxitekturasi,
ish jarayoni va estetikasiga qoʻshimcha oʻzgarishlar kiritilishi mumkin.
2.9-rasm. Ta‘limiy mobil ilova maketlari.
Maketlar statik dizaynlar yordamida mobil ilovaning
funksionalligini aks
ettirsa-da, ular Invision va Figma kabi vositalar yordamida prototiplarga aylanishi
mumkin. Prototiplar tayyor mahsulotdan kutilayotgan foydalanuvchi tajribasi va
ilovaning ish jarayonlarini taqlid qilish uchun kerak bo‗ladi. Prototipni ishlab
chiqish ko‗p vaqt talab qilishi mumkin va ko‗pincha
ilovaning taklif qilingan
funksiyasiga o‗zgartirishlarni aniqlashga aynan prototiplar yordam beradi.
5-bosqich. Back-end ishlab chiqarish (admin panel, API).
Haqiqiy ishlab chiqish/dasturlash ishlarini boshlashdan oldin quyidagilar
kerak bo‗ladi:
texnik arxitekturani aniqlash;
texnologiya to‗plamini tanlash;
rivojlanish bosqichlarini belgilash.
Oddiy mobil ilova loyihasi uchta ajralmas qism: Back-end,
Front-end, API
dan iborat.
Back-end/server texnologiyasi - mobil ilovaning qo‗llab-quvvatlash
funksiyalari uchun zarur bo‗lgan ma‘lumotlar bazasi va server tomonidagi
ob'yektlarni o‗z ichiga oladi [88].
68
API(Application Programming Interface - ilovani dasturlash interfeysi) - bu ilova
va server/ma‘lumotlar bazasi o‗rtasidagi aloqa usuli.
6-bosqich. Front-end ishlab chiqarish (Android, iOS). Front-end oxirgi
foydalanuvchi foydalanadigan mahalliy mobil ilovadir. Ko‗pgina
hollarda, mobil
ilovalar API va ma‘lumotlarni boshqarish uchun fon muhitidan foydalanadigan
interaktiv foydalanuvchi tajribasidan iborat. Ba‘zi hollarda,
foydalanuvchilarga
internetga ulanmasdan ishlashga ruxsat berishi kerak bo‗lsa, ilova lokal
ma‘lumotlarni saqlashdan foydalanishi mumkin. Back-end uchun deyarli har
qanday veb-dasturlash tili va ma‘lumotlar bazalaridan foydalanish mumkin.
Mahalliy mobil ilovalar uchun har bir mobil OS platformasi uchun zarur bo‗lgan
texnologiya to‗plamini tanlash kerak. iOS ilovalari
Objective-C yoki Swift
dasturlash tili yordamida ishlab chiqilishi mumkin. Android ilovalari asosan Java
yoki Kotlin yordamida yaratiladi.
Tadqiqot davomida yaratilgan ta‘limiy mobil ilova Flutter muhitida amalga
oshirildi. Flutter– bu 2017-yil may oyida Google tomonidan yaratilgan ochiq kodli
mobil ilovaishlab chiqish to‗plami. Flutter yordamida
yozilgan koddan ham IOS,
ham Android uchun ilovalar yaratishda foydalanish mumkin.
Har bir rivojlanish bosqichi tugallangandan so‗ng, u tasdiqlash uchun ilova
sinov guruhiga o‗tkaziladi.
