|
Tarbiyaning samarali bo‘lishi nimalarga bog‘liq?
Pdf ko'rish
|
| bet | 102/307 | | Sana | 22.05.2024 | | Hajmi | 6,15 Mb. | | #249463 |
Tarbiyaning samarali bo‘lishi nimalarga bog‘liq?
Ma‘naviy va insoniy sifatlarning shakllanishida oiladagi, atrofdagi, jamiyatdagi muhit va munosabat muhim o‘rin
egallaydi. Bolalarni taqlidchanlik xususiyati mavjudligi tufayli ularni tarbiyalashda ota - onaning ongi, ma‘naviyati,
bilimi, tarbiyalanganligi muhim ahamiyatga egadir.
Aniq bir maqsadga qaratilgan tarbiyaning samaradorligi tarbiyachining qanday metoddan foydalanishiga bog‘liq.
Metod, ya‘ni usul axborotni uzatish va qabul qilish xarakteriga qarab:
1.
So‘z orqali ifodalash usuli.
2.
Ko‘rgazmalilik usuli.
3.
Amaliy namuna usuli.
4.
Rag‘batlantirish va jazo usullariga bo‘linadi.
Bu metodlar o‘z navbatida quyidagi guruhlarga bo‘linadi.
Birinchi guruh - so‘z orqali uzatish, maslahat berish, ma‘lumotlarni eshitish orqali qabul qilish, hikoya, ma‘ruza,
suhbat va boshqa usullarga.
Ikkinchi guruh - kinofilmlar, tasviriy san‘at, badiiy san‘at va boshqa ko‘rish orqali tarbiyalash usullariga.
Uchinchi guruh - tarbiya jihatlarini amaliy mehnat harakatlari orqali berish, o‘rnak ko‘rsatish, boshqalar mehnatini
misol tariqasida ko‘rsatish.
To‘rtinchi guruh - yaxshi bajarilgan ishlarni o‘rtoqlari oldida ma‘qullash, minnatdorchilik bildirish, iqtisodiy va
ma‘naviy rag‘batlantirish.
Jazo - bu bolaning noto‘g‘ri qilgan ishiga o‘zini iqror qildirish.
G‘OYALARNING KATTA KUCHI
G‘oyalar katta ahamiyatga ega. Ular jalb qiladi. Ular qiziqish uyg‘otadi. Ular dunyoni o`zgartiradi . Bu fikr
haqida o`ylang:‘‘Biz biladigan bu haqiqatlar shak-shubhasiz aniq, ya‘ni barcha erkak kishilar teng yaratiladi, ular
yaratuvchisi tomanidan inkor qilib bo`lmaydigan huquqlari bilan ular orasida hayot,ozodlik va baxt izlash huquqlari
bilan ta‘minlanadi‘‘. 35so`z. Bu fikrlar Amerika revolyutsiyasiga kuch to`plashni va dunyo hokimyatlarining
tuzilishining o`zgarishini gavdalantiradi.
Monifesto taqdiri tushunchasiga qarqng. Amerika okeandan okeanga cho`zilishiga ishonib 200000 dan ortiq
tashabbuskorlar poezd vagonlariga qo`shildi va yaxshi hayot kechirish uchun mamlakat bo`ylab qiynalib yurdilar.Bu
tushuncha G‘arbni Yevropa va Osiyolik odamlar bilan bir necha avlodlarni joylashtiradi. Bu fikr hamisha Amerika –
hindu madaniyatini o`zgartiradi.
G‘oyalar katta kuchga ega. Ular yashashga yo`naltiradi, ko`p martoba insoniyat ongli ravishda
bilmasdan,anglamasdan hatti-harakatlar orqali aniqlaydi. Yangi g‘oyalar yashashni qayta yo`naltiradi. ―Kattaroq bu
yaxshiroq ― bu tushuncha Amerikaliklarning ko`p qavatli uylar qurishiga va yuk mashinalari haydashga va SUVs –
energiya narxining tushgan va global temperature ko`tarila brogan.
Globol issiqlikning oshishi va balandroq yonilg‘i narxlariga qiziqish butun yer yuzi bo`ylab do`stona
aloqalarni rivojlantirmoqda. Fikrlashning o`zgarishi natijasida fuqarolar ijtimoiy transpartatsiya va yonilg‘i
yordamida ishlaydigan transportlarni qidirdilar. Isrof qilishga nisbatan ular ko`proq qayta ishladilar. Ular ozroq
energiya bilan loyihalashtirildi.
Moddiy manbalarning iqtisodi va yerni asrashga o`xshagan oddiy tushuuncha millionlab insonlar hayotini
butunlay o`zgartirdi.
Jamoaviy ish muhim bo`lgan hayotingizning bir qismini aniqlashtiring . Kashfiyot korpusidan model sifatida
foydalanib siz o`sha jamoaning bitta azosi sifatida rolingizni qanday qilib yaxshilashingiz mumkinligini tushuntiring?‖
( talabalar hayotining relevant analizlari va bo`limdan olingan mano sintezlari ).
Yuqorida ko`rsatilgan ikki epchillik usuli berilgan ma‘no-mazmunni talabalarni birga o`rganishga tortish
kuchiga ega.Suv havzalariga bag‘ishlangan bo`lim uchun, o`qituvchilar epchillik usuliga asoslangan loyiha yoki savol
bilan tugatishi mumkin, ―Bizni jamiyatimiz dengizimizning yaxshiroq boshliqlari bo`lishi uchun nima qilish mumkin?‖
Ularga inshoda yoki loyihada javob beriladigan oxirgi usullar katta g‘oya atrofida ma‘no mazmunini
jipslashtirishi mumkin va uni biriktiradi. Ish uchun katta g‘oyalarda garchi ular o`qituvchilar bo`lim shuningdek,
umumiy baholash yo`li orqaali talabani tushunishini boshqarib boorish uchun foydalanishadigan ko`rsatkich sifatidagi
vazifani ado etishi zarur.
Usullarsiz ―katta g‘oyalar‖ dan foydalanishni o`rgatish o`qitish mazmunini ahamiyatini pasaytiradi yoki inkor
etadi. Aslida ― Qay tarzda Insonlar o`rganadi‖ kitobining 2-tamoyilida aytilganidek mazmunni asrashga undaydigan
ma‘noviy tushunish tizimini yaratishga imkon beradi.
1
|
| |
