Umum ped na amal-O`um 13-14

UZLIKSIZ TA‘LIM PEDAGOGIKASI 
136 
Vosita
•
Vosita
- metodlarni
muvaffaqiyatli amalga
oshirmoq uchun zarur bo’lgan
yordamchi o’quv
materiallari, 
asbob-uskuna, qurol, apparat, 
kompyuterlar va boshqalar.
 
Metod, uslub, vosita, ta`lim metodi tushunchalari o`rganiladi.
.
Ta'lim mеtodlari
So`z orqali
ifodalanadigan mеtod
Ko`rgazmali mеtod
Amaliy mеtod
 
Ta
’lim metodlari
• ta’limning og’zaki metodlari;
• ta’limning amaliy ishlar metodi;
• ta’limning ko’rgazmali metodi;
• - ta’limning muammoli izlanish va
reproduktiv metodi;
• - ta’limning induktiv va deduktiv metodi;
• ta’limda rag’batlantirish va tanbeh berish
metodi;
• ta’limda nazorat va o’z-o’zini nazorat qilish
metodi. 
2/ o‘qitish metodlarini tanlashning asosiy mezonlari va optimal metodni qanday tanlash kerakligi haqida bilish 
uchun talabalar Yu. Babanskiyning «Hozirgi zamon umumta‘lim maktabida o‘qitish metodlari» kitobining 47-85, O. 
Roziqov « Didaktika» kitobining 184-200-betlarini o‘qib chiqishlari lozim bo‘ladi. 
3
.
Talabalar darsdan bo‘sh vaqtlarda maktablarga borib, o‘z mutaxassisliklari bo‘yicha darslarni 
kuzatadilar. Talabalar o‘zlari kuzatgan dars davomida o‘qituvchi ta‘lim metodlarining qay biridan va qay darajada
foydalanganligini tahlil etadilar. Bu yo‘l bilan talabalar ham dars tahlil etishga, ham ta‘lim metodlarini qo‘llashga 
o‘rganadilar. Qo‘llanilgan metodning ta‘lim mazmuni va maqsadiga qanchalik mosligini sharxlab beradilar. 
Bunda mutaxassislik fani bo‘yicha biror sinf uchun bitta mavzu tanlab olinadi va shu mavzu uchun eng qulay, 
optimal metodni tanlashga o‘rganiladi. Dastlab talabalar yuqorida berigan Yu. Babanskiyning «Hozirgi zamon 
umumta‘lim maktabida o‘qitish metodlari» kitobining «O‘qitish metodlarini tanlashga qo‘yilgan talablar» va 
«O‘qitishning optimal metodlarini qanday tanlash kerak» degan boblarini ko‘rib chiqishlari lozim bo‘ladi. Ayniqsa 
kitobning 67-68 betidagi «O‘qitish metodlarini oqilona qo‘llash» va 79-80-betdagi metod tanlash variantlariga oid 
jadval va savol-javoblardan foydalanish maqsadga muvofiq bo‘ladi. O‘qitish qoidalari, mavzuning maqsad va 
mazmuni, o‘quvchilarning yosh va o‘quv imkoniyatlarini hisobga olgan holda tanlangan mavzulariga metod ko‘rsatib 
berishlari lozim. 
4.Keyingi yillarda o‘qituvchilar tajribasida didaktik o‘yinlardan ta‘lim metodlari sifatida foydalanish keng 
qo‘llanilmoqda. Didaktik o‘yinlarning samaradorligi shundaki, ular vositasida o‘quv-tarbiya ishlari hayotga 
yaqinlashtiriladi, yana ularning har birida bilimlarni og`zaki bayon etish, ko‘rgazmali, amaliy metodlarning 
elementlari qo‘llaniladi 
Rus pedagoglari didaktik o`yinlarni bolaning jismoniy va ruhiy rivojlanishi uchun muhim manbaa deb e‘tirof 
etadilar. Ular o`yin bolaning tashqi sezgi hissiyotlari, ko`rish, eshitish mushaklar harakatining rivojlanishiga ijobiy 
ta‘sir etadi deb hisoblashgan. O`yin davomida bolaning hamma mashqi sezgi organlari ishtirok etib, ularni 
rivojlantiradi, xotira, fikrlash, tasavvur qilish kabi intellektual jarayonlar shakllanib boradi.
«... Biror qobiliyat yo`qki, deb yozgan edi A. N. Graborov,- u o`yinda shakllanmagan bo`lsa, hamma yuksak tuyg`ular 
o`yin tarzida tug`ilib kelajakda rivoj topishi uchun mustahkam zamin vujudga keladi.» 

UZLIKSIZ TA‘LIM PEDAGOGIKASI 
137 
O`yin o‘quvchilar bilimlarini boyitishda, dunyoqarashini kengaytirida tushunchasini chuqurlashtirishda muhim 
soha sifatida qaralgan. «O`yin sferasini kengaytira borib bola o`z fikrlash sferasini ham kengaytiradi: o`yin davomida u 
yangi xususiyatlarini kashf etadi, ular haqida to`liq va aniq tushunchaga ega bo`ladi ...» 
O`qitish jarayonida didaktik o`yinlar boshqa qo`llanmalar bilan bir qatorga qo`yilgan. 
Ta‘limni tashkil etishning noan‘anaviy shakllarida ham turli o‘yin darslardan foydalanishga ahamiyat 
berilmoqda. Turli rolli o‘yinlar ikki guruhga bo‘linib o‘ynaladigan va boshqa shakllardagi o‘yinlar. Yangi 
pedtexnologiyaga oid adabiyotlarda ham bularga e‘tibor berilmoqda. Talabalar ham mavzusiga mos o‘yinlardan 
namunalar keltirishlari lozim bo‘ladi. 
Boshlang`ich sinf o‘quvchilarining 4-sinfi uchun didaktik o‘yinlar asosida ishlangan dars ishlanmasidan namuna 
keltiramiz 

Download 6,15 Mb.