Eralar
mln. yil
|
Davrlar
(mln yil) va ularning indekslari
|
Asosiy tabiiy voqealar.
|
Tarkib topgan foydali qazilmalar
|
1
|
2
|
3
|
4
|
Kaynazoy
erasi
|
To’rtlamchi yoki avtoropogen davri 1,3 mln. yil, Q
|
Bir necha bor muzlik bosgan. Hozirgi zamon relьefi paydo bo’lgan.
|
Qurilish materiallari (gil, qum), torf, sochma oltin.
|
Neogen davri, 21 mln.yil, N
|
Tez-tez kuchli vulkanlar otilib turgan. Ilgari yaxlit bo’lgan O’rta dengiz, Qora, Kaspiy, Orol dengizlari bo’linib ketgan. Odamsimon maymunlar taraqqiy etgan
|
Qo’ng’ir ko’mir, neftь, qahrabo, toshtuz, cho’kindi temir rudalari, qurilish materiallari (granit, marmar)
|
Paleogen davri. 42 mln yil. R
|
Mezozoy erasida ko’tarilgan tog’lar yemirilib ketgan. Alьp tog’ burmalanishi boshlangan
|
Qo’ng’ir ko’mir, neftь-yonuvchi slaanes fosforit, toshtuz, cho’kindi temir rudalari, alyuminiy rudasi (boksitlar).
|
Mezozoy
|
Bo’r, 70 mln yil, K
|
Yopiq urug’li o’simliklar paydo bo’lgan, sudralib yuruvchilar qirilib ketgan. Qushlar taraqqiy etgan, sut emizuvchilar paydo bo’lgan.
|
Ko’mir, neftь, yonuvchi gaz, fosforit, bo’r.
|
Yura, 58 mln yil, J
|
Iqlim issiq va sernam bo’lgan. Yalang’och urug’li o’simliklar keng rivojlangan. Sudralib yuruvchilar ko’paygan. Qushlar paydo bo’lgan.
|
Toshko’mir, qo’ng’ir ko’mir, neftь, fosforit, yonuvchi slanes.
|
Trias, 45 mln yil, T.
|
Qadimgi sudralib yuruvchilar qirilib ketgan mezozoy sudralib yuruvchilari paydo bo’lgan.
|
Tosh tuz, neftь, ko’mir, alyuminiy xom ashyosi.
|
Paleozoy erasi
|
Perm, 45 mln. yil. R
|
Gersin burmalinishi tugagan. Iqlim quruq bo’lgan. Daraxtsimon paporotnik qirqbo’g’in va plaunlardan iborat o’rmonlar tugab ketgan, yalang’och urug’li o’simliklar paydo bo’lgan. Sudralib yuruvchi hayvonlar ko’payib ketgan.
|
Tosh tuzi, kaliy tuzi, gips, ko’mir, neftь, gaz.
|
Toshko’mir (karbon)
60 mln. yil,
S
|
Kaledon tog’ tizmalari yuvilib ketgan Gersii tog’ burmalanishi boshlangan. Botqoqli pasttekisliklar ko’paygan. Iqlim issiq va sernab bo’lgan. Bo’liq flora plaun, qirqbo’g’in va daraxsimon paporotniklar taraqqiy etgan. Sudralib yuruvchilar paydo bo’lgan Quruqlikda ham suvda ham yashovchi hayvonlar ko’payib ketgan.
|
Ko’mir va neftь ko’p paydo bo’lgan mis, qalay, volьfram, polimetall rudalari.
|
Devon 80.mln yil,
D
|
Dengizlar maydoni qisqargan. Iqlim issiq bo’lgan daslabki CHo’llar paydo bo’lgan. Umurtqalilar suvdan quruqlikka chiqkan. Quruqlikda ham suvda ham yashovchi hayvonlar dunyoga kelgan. Quruqlik o’simliklari keng tarqalgan. Yalang’och urug’li o’simliklar vujudga kelgan.
|
Neftь, yonuvchi gaz, namakob va mineral shifobaxsh suvlar.
|
Silur, 25 mln. yil.
S
|
Kaledon burmalanishining asosiy fazasi ro’y bergan. Baliqlar paydo bo’lgan.
|
Temir, mis rudalari va boshqa rudalar.
|
Ordovik, 45mln. Yil
O
|
Dengiz havzalari qisqargan. Kuchli vulkanlar otilgan. Quruqlikda dastlabki umurtqasiz hayvonlar paydo bo’lgan.
|
|
Kembriy 100 mln. yil
|
Materiklar pasaygan va keng maydonlarni dengiz bosgan. Baykal tog’ burmalanish tugagan.
|
Boksit, fosforit cho’kindi, marganes va temir rudalari.
|
Proterozoy erasi. 2000 mln yilga yaqin R
|
|
Baykal burmalanishining bosh fazasi bo’lib o’tgan va Baykalbo’yi va Zabaykalьe tog’ tizmalari paydo bo’lgan kuchli vulkanlar otilgan. Bakteriyalar va suv o’tlari rivojlangan.
|
Temir rudasi. Polimetall rudalari. Grafit, qurilish materiallari.
|
Arxey erasi 2000 mln yildan ortiq A
|
|
Organik dunyosi-skeletsiz yumshoq tanli organizimlardan iborat. Ularning tosh qolidiqlari emas, balki ba’zan izlarigina uchraydi.
|
|
