S = a + blns (3. 2)
Eksponensial uzatıw funksiyası tómendegi kóriniske iye boladı :
S = aeks (3. 3)
Dárejeli uzatıw funksiyası quymdagi kóriniske iye boladı :
S = a0 + a1sk (3. 4)
Bunda k - turaqlı san.
Biraq datchik joqarıda keltirilgen approksimatsion ańlatpalar menen súwretlewdiń ılajı bolmaǵan uzatıw funksiyasına ıyelewi múmkin. Bunday jaǵdaylarda joqarılaw tártipli polinominal approksimatsiyalar qollanıladı.
Siziqli emes uzatıw funksiyaları ushın b sezgirlik, sızıqlı baylanısıwlar jaǵdayınan ayrıqsha bolıp esaplanıw, konstanta bolıp esaplanbaydı. s0 kirisiw signalınıń hár bir konkret ma`nisi ushın onı tómendegishe anıqlaw múmkin:
(3.5)
Kóplegen jaǵdaylarda nochiziqli datchiklar shegaralanǵan bahalar diapazonınıń ishinde sızıqlı dep esaplanıwı múmkin. Keńlew bahalar diapazonı ushın uzatıw funksiyası bir neshe tuwrı sızıqlardıń kesmalari kórinisinde usınıs etiledi. Bul bólekli-sızıqlı approksimatsiya dep ataladı. Berilgen uzatıw funksiyasın sızıqlı baylanısıw kórinisinde usınıw múmkin bolıwı yamasa múmkin bolmaslıǵın anıqlaw ushın kirisiw signalın az-azdan asırıp barıw menen sızıqlı hám real modellerde shıǵıw signalınıń ózgeriwi gúzetiledi. Eger signallar ayırmashılıǵı jol qoyılatuǵın shegaralardan tısqarına chiqmasa, berilgen datchikning uzatıw funksiyasın sızıqlı dep esaplaw múmkin boladı.
Datchikning kirisiw signalına bir neshe sırtqı tásirinler tásir kórsetetuǵın jaǵdaylarda onıń uzatıw funksiyası kóp ólshemli bolıp qaladı. Eki ólshemli uzatıw funksiyasına iye bolǵan datchikka infraqızıl temperatura datchigi mısal bóle aladı. Onıń uzatıw funksiyası eki temperaturanı (Tb - ólshenerlik obiekttiń absolyut temperaturası hám Ts - sensor elementi maydanınıń absolyut temperaturasın ) v kernew menen baylanıstıradı :
Bunda G - konstanta. Ańlatpadan kórinip turıptı, olda, obiekttiń temperaturası menen shıǵıw kernewi ortasındaǵı baylanısıw (uzatıw funksiyası ) tek ǵana nochiziqli (tórtinshi tártipli parabola) bolıp qalmastan, ol sonıń menen birge bayqaǵısh elementtiń maydanı daǵı temperaturaǵa da baylanıslı boladı. Bunday datchikning obiekttiń temperaturasına bayqaǵıshlıǵın anıqlaw ushın (3. 6 ) den hususiy tuwındı alıw kerek boladı :
3. 1. súwret. Infraqızıl temperatura datchigining eki ólshemli uzatıw funksiyası
3. 1- suwretde (3. 6 ) teńlemediń uzatıw funksiyası grafik tárzde kórsetilgen. Suwretden kórinip turıptı, olda, shıǵıw kernewiniń hár bir ma`nisi eki kirisiw temperaturaları boyınsha bir bahalı tárzde anıqlanadı. Sonı dizimnen ótkeriw kerekki, qaǵıydaǵa kóre, uzatıw funksiyası “kirisiwden shıǵıw” kórinisinde usınıs etiledi. Biraq datchikdan sırtqı tásirdiń muǵdarın anıqlaw ushın paydalanilganda, “shıǵıwdan kirisiw” invers baylanısıwdı alıw zárúr boldı. Uzatıw funksiyası sızıqlı bolǵanda teris baylanısıwdı alıw qıyın emes. Biraq sistemada nochiziqliliklar ámeldegi bolǵanda, bul másele júdá quramalılasadı hám kóplegen jaǵdaylarda esaplawlar ushın jaramlı bolǵan analitik ańlatpanı alıp bolmaydı. Sonda taǵı approksimatsion usıllarǵa shaqırıq etiwge tuwrı keledi.
|
