|
Ólshew diapazonı (maksimal kirisiw signalı )
|
| bet | 31/102 | | Sana | 24.11.2022 | | Hajmi | 4.93 Mb. | | #31542 |
Bog'liq OMK-Kontrukciya QQÓlshew diapazonı (maksimal kirisiw signalı )
Sırtqı tásirilerdiń datchik qabıl ete alıwı múmkin bolǵan dinamikalıq diapazonı ólshenetuĝın mánisler diapazonı (FS) dep ataladı. Bul shama kirisiw signalınıń datchik jol qoyılatuǵın aljasıqlar shegarasınan chiqmasdan elektr signalına aylantıra alatuǵın múmkin bolǵan maksimal ma`nisin kórsetedi. Júdá keń hám nochiziqli amplituda-chastota xarakteristikalarına iye bolǵan datchiklar ushın sırtqı tásirinlerdiń dinamikalıq diapazonı kóbinese detsibellarda ańlatpalanadı, olar yamasa quwat, yamasa kernewler koefficientlerdiń logarifmik ólshemi bolıp esaplanadı. Mudamı sonı esten shıǵarmaw kerek, detsibellar absolyut bahalardı emes, bálki tek ǵana shamalardıń koefficientlerdi ańlatadı. Logarifmik kóriniste sáwlelendirilgen signallar baslanǵısh bahalarǵa qaraǵanda ádewir kishi bahalarǵa iye boladı, bul ámeliyatda bir qatar jaǵdaylarda júdá qol keledi. Logarifmik shkala nochiziqli bolıp esaplanıwı sebepli tómen dárejeli signallar ol jaǵdayda úlken sheshim menen usınıs etiledi, joqarı dárejeli signallar bolsa úlken qısılıwdı basdan keshiredi. Basqasha etip aytqanda, logarifmik shkala kishi signallar ushın mikroskop retinde, úlken signallar ushın bolsa - teleskop retinde isleydi. Tariyplanishiga kóre detsibel eki signal quwatları qatnasınıń on logarifmine teń boladı, yaǵnıy :
Bunnan kelip shıǵıw menen sonı tastıyıqlaw múmkin, detsibel kúsh, tok hám kernewler koefficientlerdiń logarifmlerin 20 retke asıradı, yaǵnıy :
Shıǵıw mánislerininń diapazonı
Shıǵıw mánislerinıń diapazonı (FSO) - bul maksimal hám minimal sırtqı tásirinlerde o'lchangan shıǵıw elektr signalları ortasındaǵı algebraik farq bolıp tabıladı. Bul shamaka ideal uzatıw funksiyasınan barlıq múmkin bolǵan shetlesisler kiriwi kerek. 3. 2 A- suwretde SFS shama shıǵıw bahaları diapazonın sáwlelendiredi.
3. 2.- súwret. Uzatıw funksiyası (A) hám jol qoyılatuǵın aljasıqlar shegaraları (B)
Anıqlıq
Anıqlıq - hár qanday datchikning oǵada zárúrli xarakteristikası bolıp tabıladı. Tuwrı, datchikning anıqlıǵı tuwrısında gápirilganda kóbinese onıń uǵımsızlıǵı yamasa ólshewler qateligi túsiniledi. Ólshewler qateligi degende, qaǵıydaǵa kóre, real hám ideal datchiklarning kórsetiwleri ortasındaǵı maksimal farqning úlkenligi túsiniledi. O'lchangan baha real bahaǵa málim bir isenimlilik dárejesi menen sáykes keledi dep esaplanadı. Datchikning qateligin sonıń menen birge datchikdan shıǵıw signalı boyınsha esaplanǵan baha menen berilgen kirisiw signalınıń real ma`nisi ortasındaǵı parq kórinisinde de usınıw múmkin. Mısalı, sızıqlı jılısıwlar datchigini kórip shıǵamız. Ideal jaǵdayda, eger onıń b bayqaǵıshlıǵı 1 mv/mm ga teń bolsa, obiekt 1 mm ga jıljıǵanda shıǵıw daǵı kernew 1 mv ga ózgeriwi kerek. Biraq ámeliyatda obiekt s = 10 mm aralıqqa jıljıǵanda shıǵıw kernewi 10, 5 mv ga ózgergen, yaǵnıy S = 10, 5 mv. Bul bahanı invers uzatıw funksiyası járdeminde aylandırıw menen bunday kernewde obiekttiń jılısıwı sx = S/b = 10, 5 mm ga teń bolıwı kerekligin, yaǵnıy haqıyqıysınan 0, 5 mm ga aslam bolıwı kerekligin tabamız. Áne sol 0, 5 mm ólshewler qateligi bolıp esaplanadı. SHundan kelip shıǵıp sonı tastıyıqlaw múmkin, 10 mm diapazon aralıǵinda berilgen datchikning ólshewler absolyut qateligi 0, 5 mm ni quraydı, salıstırmalı birliklerde bolsa ol (0, 5 mm/10 mm) x100% = 5% ga teń boladı. Eger tosınarlı qáteler ámeldegi bolsa, bul eksperiment hár gezek tákirarlanganda 0, 5 mm ga teń bolǵan qátelik gúzetiledi, bunda datchik 10 mm diapazonda 0, 5 mm ga teń bolǵan sistemalı qátelikke iye dep ataladı. Biraq, qaǵıydaǵa kóre, tosınarlı qáteler mudamı ámeldegi boladı, usınıń sebepinen ámeliyatda sistemalı qátelik kóbinese eksperimental bahalar kópliginen alınǵan ortasha baha kórinisinde usınıs etiledi.
3. 2 A- suwretde ideal yamasa teoriyalıq uzatıw funksiyası kórsetilgen. Real turmısda hár qanday datchik ol yamasa bul kemshiliklerge iye boladı. Suwretde qalıń sızıq menen sızıqlı hám monoton bolıwı shárt bolmaǵan real uzatıw funksiyalardan biri ajıratıp kórsetilgen. Real funksiya derlik hesh qashan ideal funksiya menen uyqas tushmaydi. Hátte datchiklar birdey sharayatlarda islengende de, materiallar daǵı ayırmashılıqlar, xızmetkerlerdiń uqıpındaǵı ayırmashılıqlar, islep shıǵıwshılardıń qáteleri, óndiriste jol qoyılatuǵın shetlesisler hám taǵı basqalar sebepli olardıń uzatıw funksiyaları mudamı bir-birinen parıq etedi. Biraq olardıń hámmesi jol qoyılatuǵın eń shet aljasıqlar shegaralarınıń ishinde jatatuǵın - ideal uzatıw funksiyasınıń sızıǵınan ±∆ aralıqta jaylasqan málim bir zonanıń shegaralarınan tısqarına chiqmasligi kerek. Sonnan kelip shıqqan halda, real hám ideal uzatıw funksiyaları ortasındaǵı δ parq mudamı ∆ den kishi yamasa oǵan teń bolıwı kerek. Mısal retinde datchikning shıǵıw signalı x ga teń bolǵan jaǵdaydı kórip shıǵamız (3. 2 A-su'wret). Bunda ideal jaǵdayda shıǵıw signalı Y ga teń bolıwı kerek, bul uzatıw funksiyasındaǵı z noqatqa sáykes keledi. Bunıń ornına real funksiya boyınsha x bahada Z noqatqa dus kelamiz hám sonnan kelip shıqqan halda ideal uzatıw funksiyasında z' noqatqa sáykes keletuǵın Y' ga teń bolǵan shıǵıw signalın alamız, bul noqatqa óz gezeginde x' kirisiw signalı sáykes keliwi kerek. x' Datchiklarning anıqlıǵına gisterezis, ólik zona, kalibrlash parametrleri, datchiklarning partiyadan partiyaǵa tákirarlanuvchanligi, aljasıqlardıń qayta yaralishi sıyaqlı xarakteristikalar tásir kórsetedi. Eń shet jol qoyılatuǵın aljasıqlar ádetde datchiklarning eń jaman jumısshı xarakteristikalarına tuwrı keledi. 3. 2 B-suwretden kórinip turıptı, olda, kalibrlash anıqlaw orınlanǵanda (mısalı, kalibrlash kóp sanlı noqatlarda ótkerilgende) kalibrlash iymek sızig'i real uzatıw funksiyalarına jaqınroqdan ótedi, bul ólshewler anıqlıǵınıń asqanlıǵın ańlatadı. Ámeliyatda jol qoyılatuǵın aljasıqlardıń shegaraları ideal uzatıw funksiyalardıń átirapında emes, bálki kalibrlash iymek sızıqlarına salıstırǵanda ornatıladı. Eger olar datchiklarning partiyadan partiyaǵa parıq etiwi aljasıqların óz ishine almasa, sonıń menen birge tek ǵana bir arnawlı kalibrlangan datchikka tiyisli bolsa - jol qoyılatuǵın shegaralar kishreyedi. Bulardıń barlıǵı ólshewler anıqlıǵın asıradı, biraq baxalardı da sezilerli dárejede asıradı, usınıń sebepinen kóplegen jaǵdaylarda bul usıllardı qollap bolmaydı.
Datchiklarning qateligi tómendegi kórinislerde usınıs etiliwi múmkin:
1. Tikkeley ólshenerlik shamanıń birliklerinde (∆);
2. Maksimal kirisiw signalınıń ma`nisinen foyizlarda;
3. Shıǵıw signalınıń birliklerinde.
100 kPa kirisiw signalları diapazonına hám 10 Ώ shıǵıw signalları diapazonına iye bolǵan pyezorezistiv basım datchigining qateligin tómendegi birliklerde anıqlaw múmkin: ±0, 5%, ±500 Pa yamasa ±0, 05 Ώ. Zamanagóy datchiklarda anıqlıq kóbinese ólshewlerdiń statikalıq qateligi úlkenligi menen xarakterlenedi, ol sistemalı aljasıqlardıń tásirin de, uzatıw funksiyaların anıqlawda jol qoyılǵan qátelerge baylanıslı bolmaǵan tosınarlı aljasıqlardıń tásirin de esapqa aladı.
|
| |
