Baholash mezoni:
4
3
2
1
Texnologiya
Berilgan
o‘lchamlarga
amal qilgan
holda yaratilgan.
Yasash
jarayonida
kamchiliklar
Berilgan
o‘lchamlarga amal
qilgan holda
yaratilgan. Yasash
jarayonida kichik
kamchiliklar
mavjud;
Berilgan
o‘lchamlarga
amal qilinmagan.
Yasash
jarayonida kichik
kamchiliklar
mavjud;
Berilgan
o‘lchamlarga
amal . Yasash
jarayonida
kamchiliklar
mavjud;
mavjud emas;
Estetik did bilan
yondashilgan
Estetik did bilan
yondashilgan
Estetik did bilan
yondashilgan
Fizika
Ko‘prik tuzilishi
fizik jarayonlarga
to‘g‘ri keladi;
Og‘irlik kuchi,
massa markazi,
momentlar
qoidasiga amal
qilgan; Kerakli
formulalar va
hisoblashlar
to‘g‘ri tanlangan;
Ko‘prik tuzilishi
fizik jarayonlarga
to‘g‘ri keladi;
Og‘irlik kuchi,
massa markazi,
momentlar
qoidasiga amal
qilgan; Kerakli
formulalar va
hisoblashlar
to‘g‘ri tanlangan;
Ko‘prik tuzilishi
fizik jarayonlarga
to‘g‘ri keladi;
Og‘irlik kuchi,
massa markazi,
momentlar
qoidasiga amal
qilgan; Kerakli
formulalar to‘g‘ri
tanlangan;
Ko‘prik tuzilishi
fizik
jarayonlarga
to‘g‘ri keladi;
Og‘irlik kuchi,
massa markazi,
momentlar
qoidasiga amal
qilgan; Kerakli
formulalar to‘g‘ri
tanlangan;
Matematika
Loyiha
chizmasining
o‘lchamlari aniq
va to‘g‘ri
olingan;
Chizma asosida
yaratilgan loyiha
modelini
mashtabi to‘g‘ri
tanlangan;
formulalar to‘g‘ri
tanlangan,
hisoblashlar aniq
olingan;
Loyiha
chizmasining
o‘lchamlari to‘g‘ri
olingan;
Chizma asosida
yaratilgan loyiha
modelini
mashtabida biroz
kamchiliklar
kuzatiladi;
formulalar to‘g‘ri
tanlangan,
hisoblashlar aniq
olingan;
Loyiha
chizmasining
o‘lchamlarida
kamchiliklar
mavjud;
Chizma asosida
yaratilgan loyiha
modelini
mashtabida
kamchiliklar
mavjud;
formulalar to‘g‘ri
tanlangan,
hisoblashlar aniq
olingan;
Loyiha
chizmasining
o‘lchamlari
to‘g‘ri
olinmagan;
Chizma asosida
yaratilgan loyiha
modelini
mashtabi to‘g‘ri
emas;
formulalar to‘g‘ri
tanlanmagan
Informatika
Loyihaning
taqdimot
prezentatsiyasi
to‘liq yoritilgan,
dizayn jihatidan
chiroyli
tayyorlangan,
ijodiy va original
yondoshilgan
Loyihaning
taqdimot
prezentatsiyasi
to‘liq yoritishga
harakat qilingan;
dizayn jihatidan
qisman chiroyli
tayyorlangan,
ijodiy
yondoshilgan
Loyihaning
taqdimot
prezentatsiyasi
qisman yoritilgan,
dizayn jihatidan
kamchiliklar bor
Loyihaning
taqdimot
prezentatsiyasi
yaxshi
yoritilmagan,
dizayn jihatidan
bir muncha
kamchiliklarga
ega
Og‘zaki javob
berish
O‘ziga ishongan
holda loyiha
haqida to‘liq va
O‘ziga ishongan
holda loyiha
haqida to‘liq va
Loyihaning
taqdimot
jarayonida biroz
Taqdimot
jarayonida loyiha
haqida to‘liq
tushunarli
ma’lumot berdi;
Berilgan
savollarga to‘liq
javob berdi;
tushunarli
ma’lumot berdi;
Berilgan
savollarga javob
berishda biroz
qiynaldi;
qiyinchiliklarga
uchradi
(ishonchsiz
ovozda);
Berilgan
savollarga javob
berishda qiynaldi;
ma’lumot bera
olmadi;
Berilgan
savollarga javob
bera olmadi;
Ish daftari
Ish daftaridagi
barcha
ma’lumotlar
qiziqarli va
chuqur
yondashilgan.
Barcha faktlar
aniq.
Ish daftaridagi
barcha
ma’lumotlar
qiziqarli va
to‘liqdir.
Ko‘pgina faktlar
aniq yozilgan.
Ish daftaridagi
bo‘limlar uchun
qo‘shimcha
ma’lumot kerak.
Ba’zi faktlar aniq.
Ish daftaridagi
ma’lumotlar
to‘liq
yozilmagan.
Bo‘limlar
noto‘g‘ri
to‘ldirilgan.
7-sinflar uchun STEAM loyiha
Pnevmatik mashina (Robot qo‘l)
Qadimda og‘ir yuklarni qanday ko‘tarishgan, nimalarga e’tibor berishgan?
Inson mehnatini yengillashtirish uchun nimalardan foydalanish
mumkin?
Hozirda qanday zamonaviy, qulay har tomonlama talablarga javob beruvchi
yuk ko‘taruvchi hamda inson mehnatini yengillashtiruvchi mexanizmlarni yaratish
mumkin?
Ushbu loyiha issiq yelim ishlatmasdan bajariladi. Faqat skotch ishlatish
mumkin. Bu pnevmatik mashina bo‘lganligi sabali, suv o‘rniga siqilgan havo
yordamida ishlatiladi. Gidravlik mashinada havo o‘rniga suv solib ishlatiladi.
1-qadam: Materiallar va tayyorlov
Materiallar:
•
9 ta muzqaymoq cho‘pi (ingichka)
•
5 ta muzqaymoq cho‘pi (qalin)
•
qalin naychalar
•
ingichka naycha
•
Osma ukol nayi
•
Plastik shpiritslar
Tayyorlash:
Qalin naychalar 6 bo‘lakka bo‘linadi
Ingichka naycha kichkina 2 bo‘lakka bo‘linadi
Shpirits va osma ukol nayi yordamida pnevmatik yoki gidravlik tizim uchun
kerakli qismlar tayyorlanadi
2-qadam: quyidagi shakllarni yig‘ing
Ingichka muzqaymoq cho‘plari qalin naycha bo‘laklari bilan birlashtirilib 2
ta uchburchak hosil qilinadi. Uchburchaklarni bir-biriga ulash uchun ishlatiladigan
skotchga diqqat bilan qarang. Bu muhim qurilish texnikasi.
3-qadam: Sharnirni o‘rnatish
Qalin muzqaymoq cho‘pi quyidagi holda o‘rnatiladi. Ingichka naycha
bo‘lagi joylashtirilishiga e’tibor bering. Ushbu naychalar bir-biri bilan bog‘lanadi
4-qadam: Pnevmatik tizimni qo‘shish
Pnevmatik tizimni yaratish uchun: bitta shpritsni havo bilan to‘ldiring, so‘ng
uni boshqa bo‘sh shpritsga osma ukol nayi bilan ulang. Naycha uchini ko‘rsatilgan
shpritsga mahkam o‘rang, so‘ngra dastgoh qo‘liga bog‘lab mahkamlang.
5-qadam:
Ishga tushirib tekshirib ko‘ring. Qo‘shimcha bosha ajabtovur narsalarni ham
qo‘shishingiz mumkin.
6-qadam: Nosozliklarni bartaraf etish
Muammoni bartaraf etish:
• Agar dastgoh bir tomonga egilib qolsa:
• Sharnirni bog‘laydigan naychani torting
• Shpritsni naycha atrofiga mahkam o‘rang
• Shpritsni uchburchak ramkaga bog‘lang (juda qattiq emas)
Agar mashina dastagi juda ko‘p harakat qilmasa:
• Pnevmatik tizimni juda ko‘p yoki kam havo borligini tekshiring
• Plastik shprits kolba o‘rniga to‘g‘ridan-to‘g‘ri ramkaga bog‘lab
qo‘yilgan
Pnevmatik va gidravlik mashinalarni yasash bo‘yicha namunalar:
Resurslar:
https://www.youtube.com/watch?v=P2r9U4wkjcc
https://www.youtube.com/watch?v=u6F8uyhLisk
https://www.youtube.com/watch?v=G0NZAUjhiag
https://www.youtube.com/watch?v=gJ-hhgcyH-Y
Savollar:
➢ Robot qo‘l nima uchun kerak va u yordamida qanday ishlarni bajarish
mumkin deb o‘ylaysiz?
➢ Kundalik hayotda ushbu robotlarni qayerda uchratish mumkin?
➢ Massasi og‘ir bo‘lgan yuklarni ko‘tarishi uchun robot qo‘lni yana qanday
takomillashtirish mumkin?
➢ Sizning tasavvuringizda robot qo‘lning tashqi ko‘rinishi qanday bo‘lgani
afzal?
➢ Fizikada robot qo‘lning ishlashi qaysi hodisa asosida bajariladi?
➢ Sizningcha Robot qo‘l bilan ish bajarganda kuchdan yutuq beradimi?
➢ Ushbu loyihani bajarishda matematika fanining qanday ahamiyati bor?
➢ Kundalik hayotdadagi robot qo‘lning informatika fani bilan bog‘liqligi
nimada?
Bu vaqtda har bir fan doirasida o‘quvchilarning bilimlari mustahkamlanadi.
Fizikadan mamentlar qoidasi, mashstab, gidravlik press
Materiallar xarajati:
Mahsulot (dona)
Narxi
Qog‘oz
100 so‘m
Rangli qog‘oz
200 so‘m
Karton
500 so‘m
Issiq yelim
1000 so‘m
Yelim
1000 so‘m
Penoplast
(50smx50sm)
5000 so‘m
Taxta bo‘lagi
(50smx50sm)
5000 so‘m
Fomeks
5000 so‘m
Muzqaymoq cho‘pi
500 so‘m
Shprits
200 so‘m
Osma ukol
500 so‘m
Xamut
50 so‘m
Skotch
100 so‘m
Loyihaga qo‘yiladigan talablar:
• Robot qo‘l pnevmatik yoki gidravlik usulda harakatlansin;
• Robot qo‘l biror buyumni bir joydan ikkinchi joyda ko‘chirsin;
• Massasi 500 gr dan kam bo‘lmagan yukni ko‘tara olishi kerak;
• Estetik jihatdan tashqi ko‘rinishi chiroyli bo‘lsin;
• Tejamkorlikka amal qilinsin;
• Loyiha ishini boshlanishidan to yakuniga yetgunga qadar bo‘lgan jarayon
uchun taqdimot tayyorlansin. ( Loyihadagi fanlarning bog‘liqlik tomonlari
taqdimotda yoritilsin. Tayyor bo‘lgan mahsulot uchun reklama tayyorlansin)
Baholash mezoni:
4
3
2
1
Texnologiya
Sifatli, chidamli
mahsulotdan
foydalangan;
Har bir
detalning
materialiga
alohida e’tibor
berilgan;
Yasash
jarayonida
kamchiliklar
mavjud emas;
Estetik did bilan
yondashilgan
Sifatli, chidamli
mahsulotdan
foydalangan;
Yasash
jarayonida ba’zi
kamchiliklar
mavjud lekin
ishlash
jarayonida
deyarli
bilinmaydi;
Estetik did bilan
yondashilgan
O‘rtacha
chidamli, sifatli
mahsulotdan
foydalangan;
Yasash jarayonida
ko‘zga
ko‘rinadigan ba’zi
kamchiliklar
mavjud, ishlash
jarayonida
namoyon bo‘ladi;
Tashqi
ko‘rinishida biroz
kamchiliklar
mavjud
Mahsulotning
sifati va
chidamliligiga
e’tibor
berilmagan;
Yasash
jarayonida
kamchiliklar
mavjud, ishlash
jarayonida yaqqol
namoyon bo‘ladi;
Tashqi
ko‘rinishida
kamchiliklar
mavjud
Fizika
Gidravlik yoki
pnevmatik
tizimning
ishlash prinsipi
fizik
jarayonlarga
to‘g‘ri keladi;
Boshqaruv
Gidravlik yoki
pnevmatik
tizimning ishlash
prinsipi fizik
jarayonlarga
to‘g‘ri keladi;
Boshqaruv
shpritslarining
Gidravlik yoki
pnevmatik
tizimning ishlash
prinsipi fizik
jarayonlarga
to‘g‘ri keladi;
Boshqaruv
shpritslarining
Gidravlik yoki
pnevmatik
tizimning ishlash
prinsipi fizik
jarayonlarga
nisbatan to‘g‘ri
keladi;
Boshqaruv
shpritslarining
barchasi
ishlaydi;
Massa markazi
momentlar
qoidasi, og‘irlik
kuchi to‘g‘ri
keladi
barchasi ishlaydi,
lekin biroz
kamchiliklarga
ega ;
Momentlar
qoidasida
kamchiliklar
kuzatiladi, Massa
markazi, og‘irlik
kuchi to‘g‘ri
keladi
ishlashida
kamchiliklar
mavjud;
Massa markazi
momentlar
qoidasida
kamchiliklar
kuzatiladi,
og‘irlik kuchiga
ahamiyat
berilmagan
shpritslarining
ishlashida
kamchiliklar
mavjud;
Massa markazi
momentlar
qoidasida,
og‘irlik kuchiga
amal qilinmagan,
Matematika
Loyiha
chizmasining
o‘lchamlari
aniq, to‘g‘ri
olingan;
Chizma asosida
yaratilgan
loyiha modelini
masshtabi
to‘g‘ri
tanlangan;
Loyiha
chizmasining
o‘lchamlari
to‘g‘ri olingan;
Chizma asosida
yaratilgan loyiha
modelini
masshtabida
biroz
kamchiliklar
kuzatiladi
Loyiha
chizmasining
o‘lchamlarida
kamchiliklar
mavjud;
Chizma asosida
yaratilgan loyiha
modelini
masshtabida
kamchiliklar
mavjud;
Loyiha
chizmasining
o‘lchamlari
to‘g‘ri
olinmagan;
Chizma asosida
yaratilgan loyiha
modelini
masshtabi to‘g‘ri
tanlanmagan.
Informatika
Loyihaning
taqdimot
prezentatsiyasi
to‘liq yoritilgan,
dizayn jihatidan
chiroyli
tayyorlangan,
ijodiy va
original
yondoshilgan
(Loyiha
mikrosxemalar
asosida
yig‘ilgan,
barcha
komponentalar
bir-biriga
mutanosib
ulangan, kod
to‘g‘ri yozilgan,
natijaga
erishilgan)
Loyihaning
taqdimot
prezentatsiyasi
to‘liq yoritishga
harakat qilingan,
dizayn jihatidan
qisman chiroyli
tayyorlangan,
ijodiy
yondoshilgan.
(Loyiha
mikrosxemalar
asosida
yig‘ilgan, barcha
komponentalar
bir-biriga
ulangan, kod
to‘g‘ri yozilgan,
lekin bajarilishi
kerak bo‘lgan
harakatlarning 1-
2 tasi to‘liq
Loyihaning
taqdimot
prezentatsiyasi
qisman yoritilgan,
dizayn jihatidan
kamchiliklar bor
(Loyiha ning
qaysidir bir
bo‘lagi
mikrosxema
asosida yig‘ilgan,
barcha
komponentalar
bir-biriga
ulangan, kod
to‘g‘ri yozilgan)
Loyihaning
taqdimot
prezentatsiyasi
yaxshi
yoritilmagan,
dizayn jihatidan
bir muncha
kamchiliklarga
ega
(Loyiha
mikrosxema
asosida yig‘ilgan,
barcha
komponentalar
bir-biriga
ulangan, kod
yozilgan, faqat
natijaga
erishilmaydi)
bajarilmagan)
Og‘zaki javob
berish
O‘ziga ishongan
holda loyiha
haqida to‘liq va
tushunarli
ma’lumot berdi;
Berilgan
savollarga to‘liq
javob berdi;
O‘ziga ishongan
holda loyiha
haqida to‘liq va
tushunarli
ma’lumot berdi;
Berilgan
savollarga javob
berishda biroz
qiynaldi;
Loyihaning
taqdimot
jarayonida biroz
qiyinchiliklarga
uchradi
(ishonchsiz
ovozda);
Berilgan
savollarga javob
berishda qiynaldi;
taqdimot
jarayonida loyiha
haqida to‘liq
ma’lumot bera
olmadi;
Berilgan
savollarga javob
bera olmadi;
Ish daftari
Ish daftaridagi
barcha
ma’lumotlar
qiziqarli va
chuqur
yondashilgan.
Barcha faktlar
aniq.
Ish daftaridagi
barcha
ma’lumotlar
qiziqarli va
to‘liqdir.
Ko‘pgina faktlar
aniq yozilgan.
Ish daftaridagi
bo‘limlar uchun
qo‘shimcha
ma’lumot kerak.
Ba’zi faktlar aniq.
Ish daftaridagi
ma’lumotlar
to‘liq
yozilmagan.
Bo‘limlar
noto‘g‘ri
to‘ldirilgan.
Savol va topshiriqlar:
1. STEAM ta’limining kelib chiqish tarixi hamda fanlararo integtasiyasi
haqida fikrlaringiz.
2. STEAM ta’lim texnologiyasidan foydalanib o‘quvchilarning ijodkorlik
va tadqiqotchilik ko‘nikmalarini rivojlantirishga doir loyihalarni bilasizmi?
3. ”Oddiy mexanizmlar” mavzusini o‘qitishda loyiha ishlarini tashkil
qilishga oid Sizda qanday takliflar bor?
Foydalanish tavsiya etiladigan adabiyotlar ro‘yxati:
1. Денищева Л. О., Краснянская К. А., Пинская М. А., Авдеенко Н. А.,
Михайлова А. М. Формирование компетенций "4К" средствами учебных
предметов // В кн.:
2. Научно-практическое образование, исследовательское обучение,
STEAM образование: новые типы образовательных ситуаций: Сборник
докладов IX
3. Международной научно-практической конференции
«Исследовательская деятельность учащихся в современном образовательном
пространстве». Том 1 /
4. Под общ. ред.: А. С. Обухов. Т. 1. М. : МОД “Исследователь”, 2018.
С. 64-76. (в печати)
Internet resurslari:
1. http:/www.markaz.tdi.uz – Ta’lim sifatini baholash bo‘yicha xalqaro
tadqiqotlarni amalga oshirish milliy markazi sayti
2. @milliymarkaz_aloqabot – Ta’lim sifatini baholash bo‘yicha xalqaro
tadqiqotlarni amalga oshirish milliy markazi telegram boti.
3. http://www.rtm.uz – Respublika ta’lim markazi sayti.
|
