Uzumchilik o‘quv qo‘llanma buxoro-2023




Download 1,6 Mb.
Pdf ko'rish
bet37/59
Sana11.06.2024
Hajmi1,6 Mb.
#262666
1   ...   33   34   35   36   37   38   39   40   ...   59
Bog'liq
UZUMChILIK

Uzumni doimiy omborlarda saqlash
. Uzumning Nimrang, Toyifi, Oktyabr, 
Qora kishmish, Muskat O‘zbekiston, Xusaynining bir necha xillari, Mers, Pushti 
Parkent, Rizamat kabi xo‘raki navlarini maxsus sharoitda 4-6 oy muddatgacha 
saqlash imkoni ham mavjud. Shunigdek, uzumni uzoq vaqt saqlanishiga yordam 
beradigan quyidagi shartlariga ham amal qilish lozimligi qayd etilgan. Uzumni 
uzishdan 15-20 kun oldin sug‘ormaslik, g‘ujumlari bir tekis, pishgan, 
zararlanmagan, kasallanmagan, o‘rtacha zich boshlarini faqat havo ochiq va 
quruqligida uzish mumkin, yomg‘irdan keyin uzmaslik zarurligi ko‘rsatilgan. Uzum 
boshlarini uzumidagi g‘ujumlar ustidagi mumg‘ubor qatlamini saqlagan holda 
pishmagan, xom, mayda, kasallanganlari olib tashlansa, foydadan xoli bo‘lmaydi. 
G’ujumlari o‘ta zich, notekis, to‘liq pishmagan uzum boshlari saqlashga yaroqsiz 
hisoblanadi. Uzum uzilgach, uni 10-12 soat davomida salqin joyga yozib qo‘yiladi. 
Uzum boshlarini bir yillik novdasi bilan kesib saqlash usuli. 
Uzum hajmi 7-8 kg qilib qutilarga joylashtiriladi. Uzumning yaxshi saqlanishi 
uchun har bir qutiga kaliy metabisulfatning 40-45mg li tabletkasi tegishli 
qog‘ozlarga o‘rab solinadi. Natijada uzumning saqlanish muddati 3-4 oyga uzayib, 
chiqindi kam bo‘ladi. Uzum saqlanadigan bino yaxshi tozalangan va dezinfeksiya 
qilingan bo‘lishi talab etiladi va bu tadbirni o‘tkazilishi yaxshi natija beradi. 
Terilgan hosil xo‘jalikning o‘zida avtomobil, traktor hamda ot aravada 
tashiladi. Uzoq joylarga olib borishda esa avtomobil va temiryo‘l transporti, ba’zan 
uzoq masofalarga samolyotlardan ham foydalaniladi. 
Shuni alohida qayd etish lozimki, uzum mevalarini uzoqqa tashishda
avtorefrejeratorlar bilan ta’minlangan barcha transport vositalari va refrijeratorli 
vagonlarda tashish juda qulay. Buning uchun oldindan maxsus sovutgichlarda 
uzumni 12-20°C haroratda ushlab turilishi lozimligi tavsiya etilgan. 
Qishga saqlash uchun mo‘ljallangan uzumlar mos qutilarga bandini yuqoriga 
qaratib joylanadi. Maxsus sovutgichlarga joylashdan oldin xona oltingugurt gazi 
bilan dudlanadi va germitizasiya o‘tkaziladi, ya’ni xonani ichki muhiti yaxshilanadi, 
mikroblardan to‘liq xoli qilinadi. 


88 
Uzum solinadigan qutilar harorati 5-8°C li kameralarda 8-10 soat, keyin 
harorati 4°C li, kameralarga qo‘yilib uzoq muddat saqlanadi. Sovutgichli 
omborxonalar to‘lgach kamera yopilib, harorat 2°C gacha so‘ng 2 kun davomida 
0°C dan 1-2°C gacha, nisbiy namligi esa 85-95% miqdorida ushlab turiladi. Bu 
rejimda uzumni saqlash muddati sovitgichga qo‘yilgandan boshlab,1-1,5 oy 
saqlanganda, xuddi taru-toza ishkomdan uzib olingandek saqlanishi tadqiqotlarda 
kuzatilgan. 
Qutilardagi uzumning sifati har ikki haftada tekshirib turiladi va har safar 
oltingugurt tutuni bilan qisqa muddat dudlanadi va bu yaxshi natija beradi, bino 
shamollatiladi. Oltingugurt berilgan maydon ko‘p va uzoq tutilsa uzumning rangi va 
ta’mi o‘zgarib, sifati buziladi, shu sababli bunga alohida e’tibor berish zarurligi 
tavsiya etiladi. Shuningdek, sovutgichlarda saqlanayotgan uzumni birdan ochiq 
joyga olib chiqish ham yaramaydi. Chunki, bunda ular "terlab" qoladi, sifati 
buziladi, tez ayniydi va foydalanishga yaroqsiz bo‘lib qoladi. 
Eng oddiy oltingugurt gazi muhitida saqlash uchun uzumning ustini polimer 
plenkalar bilan gumbaz shaklida qadoqlash lozim. Bu usulni qo‘llash natijasida 
uzum sifatining isrof miqdori kamayadi va mahsulotning yuqori tovar sifatligi 
saqlab qolinadi. Mahsulotni muvaffaqqiyatli saqlash maqsadida plenkadan 
foydalanganda, quyidagi shartlarga amal qilish zarurligi ko‘rsatilgan:
-Saqlash obyektlari va nav xususiyatlarini hisobga olish; 
-Tegishli qalinlikdagi havo o‘tkazuvchanligiga qarab, plenka va shunga 
munosib mos hajmli idishlarni to‘g‘ri tanlash; 
-Zichlab yopilish fraksiyasiga amal qilish;
-Idish ichida namlik kondensasiyasining paydo bo‘lishini oldini olish
kabilarni hisobga olish. 
Shuni aloxida kayd etish lozimki uzumni saqlash obyektlarida oltingugurtli gaz 
muhitidagi 
konteynerlarda 
mahsulotni 
saqlash 
uchun 
boshqaruv-
mexanizasiyalashgan tizimi yaratiladi. Shunig uchun bu usul ishlab chiqarishda 
meva-sabzavot 
omborxonalarida 
keng 
qo‘llailmoqda. 
Ammo, 
bunday 
konteynerlarda mahsulot ko‘p miqdorda isrof bo‘ladi. Isrofning asosiy sabablaridan 


89 
biri- omborxonalardagi ventilyasiya vositalarining to‘g‘ri ishlamasligi natijasida 
salbiy gaz muhiti ortishi va isrofgarchilikning ko‘payishi kuzatiladi va bunga e’tibor 
berish talab etiladi. 
Uzumlarni saqlash va tashish uchun qo‘llaniladigan yangi zamonaviy 
usullaridan yana biri bu - suyuq va gaz holidagi azotni qo‘llashdir. U kameraga 
qamalgan holda yuborilsa, kislorod miqdorini kerakli konsentrasiyagacha 
kamaytirish mumkin bo‘ladi. Bir necha marta azot yuborilgan kamera mo‘jaldan 
ortib ketsa, uning ortiqchasi maxsus moslama orqali so‘rib olinadi. 

Download 1,6 Mb.
1   ...   33   34   35   36   37   38   39   40   ...   59




Download 1,6 Mb.
Pdf ko'rish