Kompyuterdagi operativ xotira (RAM, OZU) haqida

deb ataluvchi xotira turiga tushadi. Bu xotiraning o‘lchami dastur va o‘yinlarning 
ishlash tezligiga katta ta’sir ko‘rsatadi. Bu xotira turi o‘zi nima? Xo‘sh bo‘lmasa 
kettik. Bu xotira turi vaqtinchalik axborotni o‘zida saqlaydi. Dastur yuklanganda 
dastlab operativ xotiraga yuklanadi va u yerdan ishga tushadi. Bundan kelib 
chiqadiki operativ xotiraning hajmi qancha katta bo‘lsa, bir paytning o‘zida bir 
necha dasturlarni yuklab, ish olib borishingiz mumkin bo‘ladi (misol uchun ashula 
eshitib, o‘yin o‘ynash mumkin).
Biror dasturni ishga tushirib (dastlab operativ xotiraga yuklab), so‘ng bu 
dasturdan chiqib ketib, yana shu dasturni ishga tushirsangiz, dastur yuklanishi 
biroz tezroq amalga oshiriladi. Chunki kompyuter dastlab operativ xotiraga 
murojaat qiladi, agar u yerda mavjud bo‘lsa, o‘sha yerdan dasturni yuklaydi, aks 
holda dasturni izlashni boshlaydi.Hozirgi zamonaviy o‘yinlar operativ xotiraning 
katta bo‘lishini talab qiladi. Agar operativ xotira talab darajasida bo‘lmasa o‘yin 
o‘ynash jarayoni sekinlashadi. Shu sababli diskda sotib olingan o‘yin talablarini bir 
ko‘zdan kechirish lozim.
Operativ xotira 2 ta asosiy xarakteristikaga ega va bu xotirani sotib olishda 
shu xarakteristikalarga qaraladi. Operativ xotira hajmi va shu xotira ishlaydigan 
chastota miqdori. Operativ xotira hajmi megabaytlarda o‘lchanadi(lekin ko‘pchilik 
gegobaytlarga ham o‘tib ketishdi) 128, 256, 512, 1024, 2048… Dastlab yuklangan 
dasturlar shu hajmda saqlanadi. Agar hajm to‘lib qolsa, birinchi yuklangan 
ma’lumotlar o‘chiriladi. Operativ xotira chastotasi ishlash tezligini aniqlab beradi. 
Chastota bu vaqt birligidagi jarayondir. Misol uchun, 600 megagers (MGS) 
chastotali operativ xotira 100MB ma’lumotni 10 sekunda yuklasa, 1000MGS li 
operativ xotira bu jarayonni 5 sekuntda amalga oshiradi.
2-rasm.
Operativ xotira ko‘rinishi va plataga(materinskiy plata, motherboard) ulanishi 
bo‘yicha bir necha turlarga bo‘linadi. Hozirgi zamon operativ xotiralar DDR1, 
DDR2, DDR3 turlarga bo‘linadi. Soni kattasi yangirog‘i hisoblanadi.
DDR1 eskiroq hisoblanadi va bu turi hozirda kamdan kam foydalanuvchilarda 
mavjud bo‘lib, kam bo‘lgani sababli qimmatroqdir. Maksimal ishlash chastotasi 

400 MGS gachadir. 
DDR2 keng tarqalgan turi hisoblanadi. Maksimal chastotasi 800 MGS gacha.
DDR3 zamonaviy, yangi chiqgan operativ xotira turi hisoblanadi. Maksimal 
ishlash chastotasi 1800 MGS gacha.
Har bir operativ xotira turi o‘zining platasiga ega, ya’ni platadagi slot faqat bir 
turdagi operativ xotirani qabul qiladi. Misol uchun, DDR1 uchun mo‘ljallangan 
plataga DDR2 ni o‘rnatib bo‘lmaydi. Chunki har bir operativ xotira turi o‘zgacha 
ulanish tishlariga ega. O‘lchami bir xil bo‘lishi mumkin lekin tishlari o‘rtasida farq 
bor. Ularni ajrata olmay kuch ishlatib operativ xotirani ham platani ham buzib 
qo‘ymang. Muhim ma’lumotlardan biri shuki, plata shinasini ham operativ xotirani 
ulashda e’tiborga olish, uning chastotasini ham bilib qo‘yish zarur. Bu ma’lumotni 
siz kompyuter platasi xujjatidan topishingiz mumkin. Misol uchun, agar siz 800 
MGS da ishlaydigan DDR2 operativ xotirasini 533 MGS shinada ishlaydigan 
plataga ulasangiz, operativ xotirangiz ham 533 MGS da ishlaydi. Siz 800 MGS da 
ishlash shunaqa sekin bo‘lar ekan deb yuraverasiz. Yana bir muhim ma’lumot. 
Agar siz har xil chastotada ishlaydigan 2 ta operativ xotirani bir plataga ulasangiz, 
umumiy ishlash chastotasi kichik bo‘lgan chastota bilan bog‘liq bo‘ladi. Misol 
uchun 1000 MGS va 600 MGS chastotada ishlaydigan operativ xotirani bitta 
plataga uladingiz, shunda operativ xotira 600 MGS chastota bilan ishlaydi.

Download 345,5 Kb.