deb ataluvchi xotira turiga tushadi. Bu xotiraning o‘lchami dastur va o‘yinlarning
ishlash tezligiga katta ta’sir ko‘rsatadi. Bu xotira turi o‘zi nima? Xo‘sh bo‘lmasa
kettik. Bu xotira turi vaqtinchalik axborotni o‘zida saqlaydi. Dastur yuklanganda
dastlab operativ xotiraga yuklanadi va u yerdan ishga tushadi. Bundan kelib
chiqadiki operativ xotiraning hajmi qancha katta bo‘lsa, bir paytning o‘zida bir
necha dasturlarni yuklab, ish olib borishingiz mumkin bo‘ladi (misol uchun ashula
eshitib, o‘yin o‘ynash mumkin).
Biror dasturni ishga tushirib (dastlab operativ xotiraga yuklab), so‘ng bu
dasturdan
chiqib ketib, yana shu dasturni ishga tushirsangiz, dastur yuklanishi
biroz tezroq amalga oshiriladi. Chunki kompyuter
dastlab operativ xotiraga
murojaat qiladi, agar u yerda mavjud bo‘lsa, o‘sha yerdan dasturni yuklaydi, aks
holda dasturni izlashni boshlaydi.Hozirgi zamonaviy o‘yinlar operativ xotiraning
katta bo‘lishini talab qiladi. Agar operativ xotira talab darajasida bo‘lmasa o‘yin
o‘ynash jarayoni sekinlashadi. Shu sababli diskda sotib olingan o‘yin talablarini bir
ko‘zdan kechirish lozim.
Operativ xotira 2 ta asosiy xarakteristikaga ega va bu xotirani sotib olishda
shu xarakteristikalarga qaraladi. Operativ xotira hajmi
va shu xotira ishlaydigan
chastota miqdori. Operativ xotira hajmi megabaytlarda o‘lchanadi(lekin ko‘pchilik
gegobaytlarga ham o‘tib ketishdi) 128, 256, 512, 1024, 2048… Dastlab yuklangan
dasturlar shu hajmda saqlanadi. Agar hajm to‘lib qolsa, birinchi yuklangan
ma’lumotlar o‘chiriladi. Operativ xotira chastotasi ishlash tezligini aniqlab beradi.
Chastota bu vaqt birligidagi jarayondir. Misol uchun, 600 megagers (MGS)
chastotali operativ xotira 100MB ma’lumotni 10
sekunda yuklasa, 1000MGS li
operativ xotira bu jarayonni 5 sekuntda amalga oshiradi.
2-rasm.
Operativ xotira ko‘rinishi va plataga(materinskiy plata, motherboard) ulanishi
bo‘yicha bir necha turlarga bo‘linadi. Hozirgi zamon operativ xotiralar DDR1,
DDR2, DDR3 turlarga bo‘linadi. Soni kattasi yangirog‘i hisoblanadi.
DDR1 eskiroq hisoblanadi va bu turi hozirda kamdan kam foydalanuvchilarda
mavjud bo‘lib, kam bo‘lgani sababli qimmatroqdir.
Maksimal ishlash chastotasi
400 MGS gachadir.
DDR2 keng tarqalgan turi hisoblanadi. Maksimal chastotasi 800 MGS gacha.
DDR3 zamonaviy, yangi chiqgan operativ xotira turi hisoblanadi. Maksimal
ishlash chastotasi 1800 MGS gacha.
Har bir operativ xotira turi o‘zining
platasiga ega, ya’ni platadagi slot faqat bir
turdagi operativ xotirani qabul qiladi. Misol uchun, DDR1 uchun mo‘ljallangan
plataga DDR2 ni o‘rnatib bo‘lmaydi. Chunki har bir operativ xotira turi o‘zgacha
ulanish tishlariga ega. O‘lchami bir xil bo‘lishi mumkin lekin tishlari o‘rtasida farq
bor. Ularni ajrata olmay kuch ishlatib operativ xotirani
ham platani ham buzib
qo‘ymang. Muhim ma’lumotlardan biri shuki, plata shinasini ham operativ xotirani
ulashda e’tiborga olish, uning chastotasini ham bilib qo‘yish zarur. Bu ma’lumotni
siz kompyuter platasi xujjatidan topishingiz mumkin. Misol uchun, agar siz 800
MGS da ishlaydigan DDR2 operativ xotirasini 533 MGS shinada ishlaydigan
plataga ulasangiz, operativ xotirangiz ham 533 MGS da ishlaydi. Siz 800 MGS da
ishlash shunaqa sekin bo‘lar ekan deb yuraverasiz. Yana bir muhim ma’lumot.
Agar siz har xil chastotada ishlaydigan 2 ta operativ xotirani bir plataga ulasangiz,
umumiy ishlash chastotasi kichik bo‘lgan chastota bilan bog‘liq bo‘ladi.
Misol
uchun 1000 MGS va 600 MGS chastotada ishlaydigan operativ xotirani bitta
plataga uladingiz, shunda operativ xotira 600 MGS chastota bilan ishlaydi.
