|
Va innovatsiyalar vazirligi urganch davlat universiteti ilm sarchashmalariBog'liq Dostonlat tilida arxaizmlarning nutqiy voqelanishi. Xudayberganova DMoy davladay sollanglab...
Go‘ro‘g‘li inarning ustida moy davladay sollanglab turaberdi [3]. Axbo-
rotchilarning qayd qilishlaricha, qadimda yog‘ saqlanadigan idishni meshga o‘xshatib, hayvon terisidan ish-
lashgan. Uni davla deb atashgan. Ularga yog‘ solib, ikkalasini ot yoki eshak ustiga xurjunday tashlab qo‘yish-
gan. Yo‘l yurish jarayonida ular sollanglab, harakatda bo‘lishgan. Go‘ro‘g‘lini ham asirga olgan arab tuyaning
ustiga moy davladay ikki bukib tashlagan. Iborada ana shu o‘xshashlikka ishora mavjud.
Digirmonga sumak qoqqanday. Avazxon
arabning yag‘irnidan urdi nayzani, digirmonga sumak qoq-
qanday
bo‘lib arabni yer qoptirdi [3]. Ilgari zamonlarda Xorazmda qo‘lda aylantiriladigan tegirmonlar bo‘l-
gan. Tegirmonning toshlarini mustahkam tutib turish uchun uning markaziga qattiq yog‘ochdan o‘q qoqilgan.
Uning yerga kirib turgan qismi 1,5
– 2 metrni tashkil etgan. Ana shu o‘q Avazxonning nayzasiga qiyoslangan.
Qanorga to‘nka tashlaganday. Arab Rayhon inarning etlarini qanorga to‘nka tashlaganday og‘ziga dursil-
datib tashlab yotir [3].
Yaqin o‘tmishda qanor – qoplar bo‘lar edi. O‘sha paytlarda o‘tin g‘o‘lalarini unga so-
lib, orqalab uyga tashilgan. “Go‘ro‘g‘li” eposida Arab Rayhonning ovqat yeyishi, to‘g‘rirog‘i, tuya go‘shtining
bo‘laklarini og‘ziga xuddi qanor qopga o‘tin tashlaganday otib turishi mubolag‘ali qiyoslangan.
Qalandarning kadisiday bo‘m-bo‘sh. Ertasi kuni o‘rnidan turib qarasa, uy qalandarning kadisiday
bo‘m-bo‘sh [3].
Qadimda
so‘fiylik tariqatiga e’tiqod qo‘ygan qalandarlar, darveshlar doimo el kezib yurishgan. Aytishla-
riga qaraganda, qalandarlar kokil qo‘yib, ko‘chama-ko‘cha yurib, turli so‘fiyona g‘azallar o‘qib yurishgan.
Ular bellariga suv qovoq osib qo‘yishgan. Biror bir xayr-sadaqa beradigan kishi o‘sha suv qovoq-kadiga bir ik-
ki chaqa yoki pul tashlagan. Ammo kadi hamisha ham chaqaga to‘lavermagan.
Ba’zan bo‘m-bo‘shligicha qolgan. “Go‘ro‘g‘li” eposida Og‘a Yunus parining arazlab Bog‘i Eramga ke-
tib qolgandan keyin,
uyning bo‘m-bo‘sh huvillab qolishi o‘sha qalandarlarning kadisiga o‘xshatilgan.
|
| |
