2.2. O’rta asrlarda geografiya ta’limining rivojlanishi. O’rta asrlarda geografiya fani va uni o’qitish metodikasi yanada
rivojlandi va chuqurlashdi. Yangi kitob va darsliklar yozildi, yangi yerlar
ochilishi bilan dunyo kartasi yanada aniqlasha boshladi.
O’rta asrlarda geografiya ta’limining rivojlanishini 2 bosqichga bo’lis-
himiz mumkin: o’rta asrning birinchi bosqichida geografiya ta’limining
rivojlanishi;buyuk geografik kashfiyotlar bosqichida geografiya ta’limining
rivojlanishi.
O’rta asrlarning birinchi bosqichida geografiya ta’limining rivojla- nishi. Mazkur bosqichda geografiya ta’limi asosan sharq mamlakatlarida
rivojlandi. Geografiya ta’limini rivojlanishini mazkur bosqichida quyidagi
natijalar olingan:
-IV asrda Aleksandr Kosma Indikollev tomonidan dunyo kartasi
tuzildi. Uning kartasida shimoliy Afrika, Yevropa, O’rta dengiz, Osiyo,
Kaspiy dengizi tasvirlangan;
-VIII-IX asrlarda Axmad Al-Farg’oniy astrolobiya asbobini yaratdi.
Uning astranomiya darsligi bir necha asrlar davomida Yevropa
mamlakatlarida asosiy darslik sifatida qo’llanildi;
-Muxammad Ibn Al Xorazmiy IX asrda ‚Surat-al-Arz‛ nomli kitob
yozgan;
-Abu Rayxon Beruniy birinchi bo’lib globusni yaratdi. Dunyo kartasini
tuzdi. Geografiya fanini rivojlanishiga katta xissa qo’shdi. U ‚Hindiston‛,
‚Mineralogiya‛, ‚Qadimgi xalqlardan qolgan yodgorliklar‛, ‚Geodeziya
(matematik geografiya)‛ nomli asarlar yozgan;
-Abu Ali Ibn Sino relefni vujudga kelishida ichki va tashqi kuchlarni
o’rni va ahamiyatini ochib beradi;
-Zaxiriddin Muhammad Bobur o’zining ‚Boburnoma‛ asari bilan
regional geografiyani rivojlanishiga juda katta xissa qo’shdi. Asarda
keltirilgan ma’lumotlar asosida O’rta va Janubiy Osiyo davlatlarining o’rta
asrlardagi tabiiy sharoiti va xo’jaligi haqida fikr yuritish mumkin.
Demak, o’rta asrlarning birinchi qismida geografik bilimlar yanada
kengaygan va chuqurlashgan.
