5.3-rasm. Yog’och sterjenning og’ish o’qi va unga ta’sir qiluvchi og’irlik
kuchi.
Egilish o’qi quyidagi formula bilan aniqlanadi:
Pl 3
Bunda:
4Eab3
(5.6)
l – qurilmadagi tayanch nuqtalar (prizma) orasidagi masofa
P – egilish deformatsiyasini hosil qiluvchi kuch (og’irlik kuchi). P=m∙g E – elastiklik moduli
a – sterjenning eni
b – sterjenning qalinligi
Agar sterjenning kesimi to’g’ri to’rtburchak shaklida bo’lsa (5.6) formulani qo’llash mumkin. (5.6) formuladan elastik modulni quyidagicha topish mumkin.
mgl
3
E (5.7)
4ab3
Ushbu formuladagi o’zgarmas kattaliklarni alohida hisoblab C (const) bilan
belgilab olamiz: C
g l 3
natijada (5.7) formula quyidagicha bo’ladi:
4 a b3
C (const) ni hisoblashda birlikni to’gri bo’lishi uchun hamma o’lchovlar mm hisobida olinadi, erkin tushish tezlanish esa o’z holida qoladi: g=9.8 m/s2.
Cho’zilish va siqilish diagrammalari. Konstruksiya elementlarini mustahkamlikka hisoblashda va deformatsiyalarini aniqlashda materialning mexanik xarakteristikalari – ruxsat etilgan kuchlanishning va elastiklik modulining qiymatlari ishlatiladi. Ushbu xarakteristikalar tekshirilayotgan materialdan olingan namunalarni tajribada sinab, olingan natijalarni tahlil qilish asosida topiladi. Namunalarni tajribada sinashning eng ko’p tarqalgan usuli bu cho’zish va siqishga sinashdir. Buning uchun ma’lum miqdordagi yuklanishni berilgan tezlik bilan namunaga bera oladigan turli xildagi sinov mashinalaridan foydalaniladi. Bu holda namunaga (5.4-rasm) beriladigan zo’riqishni, sinov mashinasining turiga qarab bir necha grammdan yuzlab tonnagacha o’zgartirish mumkin.
| 