|
Vazirligi denov tadbirkorlik va pedagogika instituti mamajanov r. Y., Rajabov t. J., Saidaxmedov e. I kiberxavfsizlik asoslariBog'liq Vazirligi denov tadbirkorlik va pedagogika instituti mamajanov r
ᱸ
ˌˏ˵˕
S
ᱹ
ˌˏ˵˕
ᱸ
ˌˏ˵˕
= [
ᱹ
ˌˏ˵˕
ᱸ
ˌˏ˵˕
M
ᱹ
ˌˏ˵˕
ᱸ
ˌˏ˵˕
]CA
ᱹ
ˌˏ˵˕
.
Ushbu sertifikatni tekshirish uchun
tomon
ᱸ
ˌˏ˵˕
{
ᱹ
ˌˏ˵˕
ᱸ
ˌˏ˵˕
S
ᱹ
ˌˏ˵˕
ᱸ
ˌˏ˵˕
}CA
ᱹ
ˌˏ˵˕
ni hisoblaydi va
ga
tengligini tekshiradi.
C
A
tomoniga, odatda, ishonchli uchinchi tomon (trusted third party yoki TTP)
sifatida qaraladi. Ya’ni, odatda
tomon foydalanuvchi uchun shaxsiy va ochiq
kalitlar juftini generatsiyalaydi. Shaxsiy kalit
tomonga taqdim etilganidan so‘ng,
A
dan o‘chirib tashlanadi. Ochiq kalit esa sertifikat shaklida taqdim etiladi. Agar
tomon
tomonga biror ma’lumotni shifrlab yubormoqchi bo‘lsa, uning
sertifikatidan foydalanadi. Buning uchun sertifikatdagi imzoni tekshirish talab
etiladi. Bu esa o‘z navbatida
tomonga
A
ning ochiq kalitini (ya’ni, unga teng
bo‘lgan sertifikatni) bilishi talab etadi. Demak,
A
tomonning ochiq kaliti (yoki
sertifikati) oldindan foydalanilayotgan tizimda mavjud va bu haqida barcha
ma’lumotga ega bo‘ladi.
Nazorat savollari
1. Kriptografiyaning asosiy tushunchalarig.
2. Rasshifrovkalashning deshifrlashdan farqi nimada?
3. Axborotni simmetrik va ochiq kalitli shifrlash algoritmlari yordamida
shifrlashdagi afzallik va kamchiliklari.
4. Kerkgoff prinsipining mohiyatini tushuntiring.
5. Kodlash va shifrlash tushunchalarining bir – biridan farqi nimada?
6. Kriptologiya va steganografiya fan sohalari va ularning o‘zaro farqi.
7. Simmetrik kriptografiyaning axborotni himoyalashdagi o‘rni.
8. Ochiq kalitli kriptografiyaning axborotni himoyalashdagi o‘rni.
9. Xesh funksiya, unga qo‘yilgan talablar va uning axborot himoyalashdagi
o‘rni.
10. Kriptografik akslantirishlar: o‘rniga qo‘yish va o‘rin almashtirish nima?
11. Bir martali bloknot yordamida ma’lumotlarni shifrlash va uning
xavfsizligi.
12. Simmetrik kriptotizimlar: kodlar kitobi, A5/1 va TEA shifrlash
algoritmlari.
13. Simmetrik blokli shifrlash rejimlari va ular nima uchun zarur?
14. Modul arifmetrikasidagi asosiy amallar.
15. RSA algoritmi va u asoslangan matematik muammo.
16. Ma’lumotlarning yaxlitligini taminlash usullari.
17. Elektron raqamli imzo va xabarlarni autentifikatsiyalash kodlarining bir-
biridan farqi hamda o‘xshash tomonlari nimada?
18. Axborotni kriptografik himoyalash vositalarining ko‘rinishlari va
ularning afzallik va kamchiliklari.
19. Diskni va faylni shifrlash usullarining bir-biridan farqi nimadan iborat?
20. Qog‘ozdagi ma’lumotlarni yo‘q qilish usullari va ularning xususiyatlari.
|
|
Bosh sahifa
Aloqalar
Bosh sahifa
Vazirligi denov tadbirkorlik va pedagogika instituti mamajanov r. Y., Rajabov t. J., Saidaxmedov e. I kiberxavfsizlik asoslari
|
