• Tabiiy yoritish.
    		•

    Vazirligi guliston davlat




    Download 2,33 Mb.
    bet161/207
    Sana16.05.2024
    Hajmi2,33 Mb.
    #237676
    1   ...   157   158   159   160   161   162   163   164   ...   207
    Bog'liq
    portal.guldu.uz-Xayot faoliyati xavfsizligi

    Sun`iy yoritish - quyosh yordamida yoritishning imkoni bo‘lmagan sanoat korxonalarining ish o‘rinlari elektr nurlari yordamida, ya`ni sun`iy yoritish yo‘li bilan amalga oshiriladi.

    Tabiiy yorug‘lik o‘zining barcha xususiyatlari bilan sun`iy yoritishdan keskin farq qiladi. Tabiiy yorug‘lik insonning ko‘rish a`zolari va boshqa fiziologik jarayonlarning borishi uchun zarur bo‘lgan ul’trabinafsha nurlarga boy va bu yorug‘lik bilan yoritilgan xonalarda ishlash ko‘zning faoliyati uchun foydalidir.
    Ishlab chiqarish binolarini yoritishda quyidagi talablar qo‘yiladi:

    1. Ish o‘rinlarini yoritish sanitariya gigiena me`yorlari asosida ish toifalariga mos kelishi.

    2. Ish olib borilayotgan yuzaga va ko‘zga ko‘rinadigan atrof muhitga yorug‘lik bir tekis tushadigan bo‘lishi.

    3. Ishchi yuzalarda keskin soyalar bo‘lmasligi.

    4. Ish o‘rinlarida to‘g‘ridan - to‘g‘ri yoki nur qaytishi natijasida hosil bo‘ladigan yaltirash ishlovchilarning ko‘zini qamashtirmasligi.

    5. YOritilish miqdori vaqt bo‘yicha o‘zgarmas bo‘lishi.

    6. Ish joyi bilan tevarak atrof bir - biridan keskin farq qilmasligi.

    7. YOritgichlardan tushayotgan yorug‘lik nuri to‘g‘ri yo‘naltirilgan bo‘lishi va hokazolar.

    Tabiiy yoritish.


    Ishlab chiqarish binolaridagi ish o‘rinlarida sanitariya gigiena me`yoriy sharoitlarni yaratish maqsadida hamma ishlab chiqarish binolari, ma`muriy idoralar, maishiy xonalar kunduz kunlari tabiiy yorug‘lik bilan ta`minlanadi.
    Ishlab chiqarish binolaridagi ish o‘rinlari tabiiy yorug‘lik bilan ta`minlanganda ish unumdorligi sun`iy yorug‘likka nisbatan 10-12 % yuqori bo‘lishi aniqlangan.
    Ishlab chiqarish binolarini tabiiy yoritishni quyidagi usullari mavjud:

    1. Korxona binolaridagi ish o‘rinlari deraza yordamida yoritilsa yon tomondan yoritish;

    2. Juda katta ishlab chiqarish binolari yuqori tomondan maxsus qoldirilgan derazalar, fonarlar yordamida yoritilsa, yuqoridan yoritish;

    3. Bir vaqtning o‘zida yon tomondan va yuqoridan yoritilishi aralash yoritish;

    4. Bir vaqtning o‘zida tabiiy va sun`iy yoritishdan foydalanilsa birgalikdagi yoritish.

    Yon tomondan yoritishning o‘zi qo‘llanilganda ish o‘rinlari notekis yoritiladi, ya`ni yorug‘lik derazalar yaqinida yuqori, derazadan uzoqlashgan sari ish joylaridagi yorug‘lik kamayib boradi. Bu farq esa, uskuna jihozlarni to‘sishi bilan yanada ortadi.
    Ishlab chiqarish binolarini tabiiy yoritish manbai quyosh bo‘lganligi sababli uning ravshanlik darajasi ko‘pgina omillarga ya`ni: geografik kenglik, yil fasli, quyoshning holati, havoning tozalik darajasi, havodagi bulutlarning ko‘p-kamligi, kunduz kunning vaqti va boshqa omillarga bog‘liq bo‘ladi. SHuning uchun tabiiy yoritilganlikni me`yorlashtirish uchun olib boriladigan hisoblash ishlarini bajarishda tabiiy yoritilganlik koeffitsienti kattaligidan foydalaniladi.
    Tabiiy yoritish koeffitsienti foizlarda ifodalanib, quyidagi ifoda (formula) yordamida aniqlanadi.

    е Еички
    Еташыи
    *100%

    (2)


    Bu yerda TYOK = e- tabiiy yoritilganlik koeffitsientining foizlarda hisoblangan kattaligi;
    E ichki - bino ichidagi biror bir M nuqtaning yoritilganligi.
    Etashki - binoning tashqarisida bir vaqtning o‘zida o‘lchangan yoritilganlik.
    Tabiiy yoritilganlik koeffitsientining me`yoriy qiymatlari SNiP II -4-79 “Tabiiy va sun`iy yoritish. Yoritish me`yorlari”da keltirilgan.
    Ishlab chiqarish binolaridan foydalanish jarayonida ish o‘rnidagi yoritilganlik darajasi ancha pasayishi mumkin, chunki deraza oynalarining yuzalari ifloslanishi oqibatida ularning yorug‘lik o‘tkazish koeffitsienti 45-60 % kamayadi, devorlar va shiftlarning ifloslanishi ham ularning nur qaytarish koeffitsientlarini kamaytiradi, shuning uchun ham sanitariya me`yorlarida yorug‘lik tushadigan deraza oynalari yuzalarini kam chang ajralib chiqadigan xonalarda yiliga 2 marta, tutun ajralib chiqadigan xonalarning derazalarini yilida kamida 4 marta tozalash tavsiya etiladi.
    SNiP II-4-79 “Tabiiy va sun`iy yoritish. YOritish me`yorlari” ga asosan ishning aniqlik darajasi va yoritish turiga qarab, talab qilinadigan tabiiy yoritish koeffitsienti me`yorlari jadvalga keltirilgan.
    3-jadval


    Download 2,33 Mb.
    1   ...   157   158   159   160   161   162   163   164   ...   207




    Download 2,33 Mb.