|
Volume ǀ issue ǀBog'liq axborot-sohasida-milliy-xavfsizlikni-ta-minlashning-omillari-va-o-ziga-xos-jihatlariǀ
ISSUE 1
ǀ
2022
344
UZBEKISTAN |
www.caajsr.uz
Ikkinchi guruhga quyidagi asosiy yo‘nalishlar kiradi: -axborotlarni huquqiy
himoyalash; -axborotlarni tashkiliy himoyalash; -axborotlarni muhandislik-texnik
himoyalash; -axborotni ma’naviy-marifiy himoyalash.
Axborotni muhofaza qilish tizimlaridan foydalanish amaliyoti shuni
ko‘rsatmoqdaki, faqatgina kompleks axborotni muhofaza qilish tizimlari samarali
bo‘lishi mumkin. Unga quyidagi chora-tadbirlar kiradi
8
:
1. Qonunchilik-a
xborot himoyasi sohasida yuridik va jismoniy shaxslarning,
shuningdek davlatning huquq va majburiyatlarini qat’iy belgilovchi qonuniy aktlardan
foydalanish.
2.
Ma’naviy-etik
-obyektda qat’iy belgilangan o‘zini tutish qoidalarining buzilishi
ko‘pchilik xodimlar tomonidan keskin salbiy baholanishi joriy etilgan muhitni hosil
qilish va qo‘llab quvvatlash.
3.
Fizik
-himoyalangan axborotga begona shaxslarning kirishini taqiqlovchi fizik
to‘siqlar yaratish.
4.
Ma’muriy
-tegishli maxfiylik rejimi, kirish va ichki rejimlarni tashkil etish.
5.
Texnik
-axborotni muhofaza qilish uchun elektron va boshqa uskunalardan
foydalanish.
6.
Kriptografik
-ishlov berilayotgan va uzatilayotgan axborotlarga noqonuniy
kirishni oldini oluvchi shifrlash va kodlashni tatbiq etish.
7.
Dasturiy
-foydalana olishlilikni chegaralash uchun dastur vositalarini qo‘llash.
Fizik, apparatli, dasturli va hujjatli vositalarni o‘z ichiga oluvchi barcha axborot
tashuvchilarga kompleks holda himoya obyekti sifatida qaraladi.
Axborotlarni ma’naviy-marifiy himoyalash usuli axborotni muhofaza qilishda juda
muhim rol o‘ynaydi. Aynan inson, u korxona yoki tashkilot xodimi, maxfiy
ma’lumotlardan voqif bo‘lib, o‘z xotirasida ko‘plab ma’lumotlarni jamlaydi va ba’zi
hollarda axborot chiqib ketishi manbaiga aylanishi mumkin hamda uning aybi bilan
o‘zgalar ushbu axborotga noqonuniy ega bo‘ladilar.
Axborotlarni himoyalash usuli quyidagilarni nazarda tutadi:
– xodimni tarbiyalash, u bilan ma’lum sifatlarni, qarashlarni shakllantirishga
yo‘naltirilgan maxsus ishlarni olib borish (vatanparvarlik, axborotni muhofaza qilish
uning shaxsan o‘zi uchun ham qanday ahamiyat kasb etishini tushuntirish);
–xodimni axborotni muhofaza qilish qoidalari va usullariga o‘rgatish, konfedensial
axborot tashuvchilar bilan amaliy ishlash ko‘nikmalarini shakllantirish.
Maqolada hozirgi kunda axborot xavfsizligi dolzarb masalalardan biri hisoblanib,
axborot va uning turlari, axborot xavfsizligi, milliy xavfsizlikning yo’nalishlari,
davlatimizning axborot sohasidagi xavfsizlik masalalari to’laqonli yoritib berildi. Va
yana shuni aytib o’tish mumkinki bu yerda axborotning ahamiyati, uning jamiyatda va
8
Karimov M., Turgunov A. va boshqalar. Axborot xavfsizligi asoslari. –T.: 2013.
CENTRAL ASIAN ACADEMIC JOURNAL
OF SCIENTIFIC RESEARCH
ISSN: 2181-2489
VOLUME 2
|
| |
