|
Itellektual robotatexnik tizimlarda bilimlarni aks ettirish
|
| bet | 101/123 | | Sana | 22.01.2024 | | Hajmi | 2,23 Mb. | | #143444 |
Bog'liq X. N. Nazarov robotlar va robototexnik tizimlar
modellari
Odatda bilimlarni aks ettirish sistemalarida quyidagi asosiy modellardan foydalaniladi:
freymlar;
predikatlarni hisoblash sistemalari;
semantik to’rlar;
noqat’iy to’plamlar.
Freymlar Marvin Minskiy tomonidan 1979 yili taklif etilgan. Freym so’zi inglizchadan “ramka” ma’nosini bildiradi.
Freym o’z navbatda bilimlarni aks ettirish birligi hisoblanadi. Boshqacha aytganda freym ma’lumotlar strukturasini bildiradi. Masalan, xonadagi holatni yoki muloqot o’tkazish uchun uchrashuv joyini aks ettirish mumkin. Bu model muallifi asosan fazodagi yoki kenglikdagi saxnalarni izoxlash uchun taklif qilgan. Biroq freymlar yordamida keyinchalik nafakat saxnadagi holatni, balki xar vaziyatni, rollarni, strukturalarni va shunga o’xshash holatlarni izoxlash mumkin bo’ldi. Freym o’z navbatda ob’yektning yoki xodisaning asosiy xossalarini aks ettiradi. Shuning uchun freym strukturasi yozilishida ob’yektlarning yoki xodisalarning ro’yxati ko’rinishida aks ettiradi. Bu ro’yxat slot deb ataladi. Slotlarni taqdim etish uchun FRL (Frame Representation Language) tili deyiladi. Bu til ko’proq LISP tiliga o’xshashdir.
Freymlar yordamida bilimlarni aks ettirish sun’iy intellect sistemalarida keng qo’llaniladi.
Odatda freymlar yo’naltirilgan graf shaklida bo’ladi va cho’qqilar hamda yoylardan tashkil topadi. Konkret misol ko’ramiz:
Freym bog’lanish
Freym bog’lanish turli hil texnik sistemalarda uchraydigan bog’lanishlarni (mexanik, gidrovlik va h.k.) aks ettirishga xizmat qiladi.
Quyidagi rasmda – freym bog’lanish keltirilgan, u quyidagi situatsiyani aks ettiradi “Sub’ekt “X” ob’ekt “Y” ni “Z” ob’ekti bilan “W” usulda bog’laydi (ulaydi)”
K S
|
| |
