| O'simliklar olamidagi moslanish. Hayvonlar singari o'simliklarda ham tashqi muhit omillariga nisbatan bir qancha moslanishlar mavjud. Chunonchi nam tanqis-ligiga o'simliklar turlicha moslashgan bo'ladi. Bir xil o'sirnliklaming bargi ustki tomondan mum qavat (fikus), ikkinchi xillarda qalin tuklar (sigir quyruq) bilan qoplangan bo'ladi. Saksovulda barglar kichik «tangacha»larga aylangan. Yantoqning barglari mayda va qattiq, ko'pgina shoxchalan tikan shaklida. Kaktus. aloe, agavalar sero't O'simliklar hisoblanadi. Ba'zi o'simliklarning vegetatsiya davri juda qisqa, masalan ayiqtovon, yaltirbosh erta bahorda o;sib, rivojlanib urug’ berishga ulguradi. Yantoq, shuvoq kabi O'simliklar qurg'oqchilik paytida barglarini to'kish orqali o'z hayotini saqlaydi.
O'simliklarning chetdan changlanish bilan aloqador bo'lgan bir qancha moslanishlari bor. Xasharotlar orqali changlanadigan O'simliklarning gul-tojbarglari yirikligi, rangining xilma-xilligi, xushbo'y hid tarqatishi, nektar ajratishi bilan o'ziga jalb qiladi. Aksincha shamol yordamida changlanadigan O'simliklarning gullari mayda, ko'rimsiz, hidsiz. changlari juda yengil bo'ladi. O'simliklarda meva va urug'larning tarqalishiga nisbatan ham bir qancha moslanishlarni ko'rish mumkin. Shamol yordamida tarqaladigan qayin, qayrag'och aylant, zarang meva va urug'larida qanotsimon o'simtalar, g'o'za chigitida tuklar bo'ladi. Ittikanak, sariqchoy. yovvoyi sabzi, qariqiz. qo'ytlkan mevalarida ilgak, tikan, tuklar bo’lib, ular hayvonlarning juniga, qushlarning patiga, odamlarning kiyimiga yopishishi orqali uzoq masofalarga tarqaladi. Etdor. sersuv danakli va danaksiz mevalar qushlar va boshqa hayvonlar tomonidan yeyilib, hazm bo'lmagan urug'lar axlat orqali tashqariga chiqarib tashlanadi. Shu yo'sinda ular boshqa joylarga tarqaladi. Suv orqali tarqaladigan meva va urug'larda ham ba'zi bir moslanishlar bor.
Bayon etilganlarga xulosa qilib, biz moslanish deyilganda tirik organizmlarning ma'lum muhitda yashab, nasl qoldirishini tushunish kerakligini qayd qilib o’tamiz.
|
