|
Yetakchilik va qaror qabul qilish
|
| bet | 1/5 | | Sana | 04.06.2024 | | Hajmi | 114,72 Kb. | | #260137 |
Bog'liq 3-Mavzu Hokimlik va liderlik
TOSHKENT DAVLAT IQTISODIYOT UNIVERSITETI Samarqand filiali “Yashil iqtisodiyot va barqaror biznes” kafedrasi
“YETAKCHILIK VA QAROR QABUL QILISH”
fanidan
TAQDIMOT
Ma’ruzachi: O. TURSUNOV
Manzil: e-mail: ozodtursunov@yahoo.com
Telefon/telegram: +998937283940
Ok.ru/Facebook: Ozod Tursunov
3-Mavzu: Hokimlik va liderlik.. Reja: 1. Liderlikning turlari. 2. Hokimlikning tabiati.
1. Liderlikning turlari.
E.S. Bogardus liderlikning quyidagi turlarni aniqladi:
• avtokratik (kuchli tashkilotda);
• demokratik (guruh manfaatlari vakili);
• ijrochi (har qanday ishni bajarishga qodir);
• aks ettiruvchi-intellektual (katta guruhni boshqara olmaydi).
Biroz vaqt o‘tgach, F.S. Bartlett liderlarni biroz boshqacha tasnifladi:
• institutsional tip (o‘z lavozimi obro‘siga ko‘ra yetakchi),
• dominant (hokimiyat va ta’sir orqali o‘z mavqeini qo‘lga kiritadi va saqlab qoladi),
• ishontiruvchi (qo‘l ostidagilarning kayfiyatiga ta’sir qiladi va ularni harakatga undaydi).
F. Redl institutsional va emotsional guruh jarayonlari faqat to‘qqiz kishilik turi atrofida sodir bo‘lishi mumkinligiga ishongan. Uning terminologiyasida bular «patriarx», «lider», «zolim», «sevgi ob’ekti», «tajovuz ob’ekti», «tashkilotchi», «vasvasa», «qahramon» va «o‘rnak» (ham ijobiy, ham salbiy).
J.V.Gyotsel va E.G. Lab quyigaicha fikr bildirishadi:
• “qonunchilik (nomotetik) liderlik”, ijtimoiy tizimlarda rollar va kutilmalar faoliyatning me’yoriy o‘lchovlarini belgilaganda;
• “ideografik liderlik”, bunda shaxslarning ehtiyojlari va moyilliklari guruh faoliyatining shaxsiy jihatlarini belgilaydi;
• “sintetik liderlik”, qarama-qarshi tomonlarni yarashtirish.
V. Bell, R.J. Hill va S.V. Mills liderlarning quyidagi turlarini ko‘rib chiqdi:
• “rasmiy” (rasmiy lavozimlarda);
• “mashhur” (jamiyatda nufuzli deb hisoblanadi);
• «ta’sirli» (aslida ta’sir ko‘rsatadigan);
• “ommaviy” (havaskor tashkilotlarda faol ishtirok etish).
Yana bir liderlik malakasi - o‘ynagan roliga asoslanib - L.I. Umanskiy. Uning fikricha, lider quyidagilar bo‘lishi mumkin:
• tashkilotchi (guruhni birlashtirish funksiyasi);
• tashabbuskor (g‘oyalarni ilgari surish va yangi muammolarni hal qilish);
• hissiy kayfiyat generatori (guruh kayfiyatini shakllantirishda ustunlik qiladi);
• standart (namuna, ideal, “yulduz”);
• magistr (faoliyatning ayrim turlari bo‘yicha mutaxassis);
• bilimdon (keng bilimi bilan ajralib turadi).
|
| |
