Nervli-gumoralli boshqarilish

Oliy darajada rivojlangan hayvonlar organizmidagi gumoral boshqarilishni ham asab tizimi boshqarib turadi. Asab boshqarilish gumoral boshqarilishdan quyidagi xususiyatlari bilan farq qiladi, birinchidan aniq organga yoki hatto hujayralar guruhiga aniq yo’nalgan bo’ladi, ikkinchidan, asab tizimi orqali bog’lanish solishtirib bo’lmaydigan katta tezlikda, kimyoviy moddalar tarqalish tezligidan yuz martagacha yuqori tezlikda bajariladi. Yuqori darajada rivojlangan mavjudotlardagi gumoral bog’liqlikdan asabli bog’liqlikka o’tishi, gavda hujayralari orasidagi gumoral bog’liqlik yo’qotildi va u nerv bog’liqlik bilan almashtirildi degani emas, balki gumoral bog’liqliklar asab bilan nazorat qilinishi va nerv-gumoral o’zaro birgalikda ta’sir ko’rsatuvchi bog’liqlik yuzaga kelganligidir. Organlarni hujayralari bilan yoki boshqa nerv hujayralari bilan tutashuvchi uchlaridan bog’lanishni ta’minlovchi maxsus moddalar (mediatorlar,elektrolitlar)ni ajralishi aniqlangan va bu mediatorlar gavda suyuqliklariga tushib to’g’ridan-to’g’ri asab tizimiga va ixtisoslashgan nerv uchlariga ta’sir ko’rsatadi.