Birlamchi to’lqin
Deformatsiyalangan to’lqin
272
Liniyaning o’tkazgichlarining osilish balandligi h=10 m, to’lqin qarshiligi
taxminan 500 Om deb qabul qilinganda, (7.16) formulaga ko’ra to’lqin frontining
to’lqinni yugurib o’tish uzunligiga bog’liqligi 7.1- jadvalda keltirilgan.
Jadvaldan ko’rinadiki, agar tuproqning solishtirma qarshiligi
=100 Om/m
bo’lsa, to’lqinning 2 km masofani bosib o’tishida to’lqin frontining
deformatsiyalanishi sezib bo’lmaydigan darajada kam bo’ladi.
7.1- jadval. To’lqin frontining uni yugurib o’tish uzunligiga bog’liqligi.
, Om/m
100
500
1000
l
, km
0,5
1,0
2,0
0,5
1,0
2,0
0,5
1,0
2,0
Э
, mksek
0,00
4
0,01
5
0,06 0,02 0,08 0,03 0,04 0,15 0,6
Yashindan himoyalash sxemalarini hisoblashda ko’pchilik holatlarda to’lqin
frontining deformatsiyasini hisobga olish zarur.
Ma’lumki, elektromagnit turtki sodir bo’lgan nuqtadan to’lqinning ikkala
tomonga tarqalishi sodir bo’ladi. Isrofsiz elektr uzatish liniyasida to’lqin jarayoni
quyidagi differentsial tenglama bilan ifodalanadi:
t
U
C
x
i
t
i
L
x
U
0
0
, (7.17)
bu yerda L
0
, C
0
elektr uzatish liniyasining solishtirma sig’imi va
induktivligi. Bu tenglamalarning yechimi umumiy holda yashin urilgan nuqtadan
ikkala yo’nalishda tarqalayotgan to’lqinlarning yig’indisi kabi hisobga olinadi.
Bunda musbat yo’nalishda tushayotgan to’lqin tarqalsa, qaytgan to’lqin esa manfiy
yo’nalishda tarqaladi.
(7.17) tenglamalar sistemasining yechimi kuchlanish va tok to’lqinning
funktsiyasi hisoblanadi:
273
)
(
1
)
(
1
)
(
)
(
t
x
F
t
x
F
i
i
i
t
x
F
t
x
F
U
U
U
,
(7.18)
bu yerda
0
0
C
L
liniyaning to’lqin qarshiligi;
C
C
L
0
0
1
- to’lqinning
tarqalish tezligi; S- yorug’lik tezligi; HEUL uchun
1
,
= S; kabel
liniyalari uchun esa,
1
4
,
,
2
С
= 150 m/mksek;
)
(
t
x
F
U
- to’g’ri
yo’nalishda tarqalayotgan kuchlanish to’lqini;
)
(
t
x
F
U
- teskari yo’nalishda
tarqalayotgan kuchlanish to’lqini
Bu ikkala to’lqin
)
(
|
