Yuqori kuchlanish texnikasi

265 
7.2. Yashinning elektr uzatish liniyasi elementlariga urilishidan hosil 
bo’luvchi o’takuchlanishlar 
 
Agar yashinning zaminlangan elektr uzatish lingiyasining tayanchiga 
urulishini qaraydigan bo’lsak, tayanch va qarshiligi R
i 
bo’lgan zaminlash 
o’tkazgichi orqali I
Ya
yashin toki oqayotganda tayanchning zaminlangan joyidagi 
kuchlanish quyidagicha aniqlanadi: 
U
tayanch
 = I
Ya 
R
i
.
(7.8) 
Shikastlangan tayanchning o’tkazgichidagi maksimal potentsial quyidagi 
ifoda bo’yicha aniqlanadi: 
U = ah
o’t
, 
bu yerda a -tok to’lqinning yassilanish koeffitsienti; h
o’t
- o’tkazgich osilishining 
o’rtacha balandligi. 
Shikastlangan tayanchning izolyatsiyasiga ta’sir etuvchi kuchlanishlar 
U
tayanch
va U lar har xil qutbli bo’lganligi sababli ularning ayirmasi quyidagicha 
aniqlanadi: 
U
iz
 = U
tayanch 
+
 
U = I
Ya
R
i
 + ah
o’t
.
(7.9)
Agar izolyatsiyadagi kuchlanish razryadlanish kuchlanishining 50% 
qismidan katta bo’lsa, izolyatsiyaning qoplanishi sodir bo’ladi. Bu turdagi 
potentsialning oshishidan sodir bo’ladigan qoplanishga teskari qoplanish deyiladi. 
Himoyalash trosi orqali oqayotgan tokning o’tkazgichlarda induktsiyalagan 
kuchlanishi (manfiy qutbli):
tayanch
ind
ΚU
U

,
(7.10) 
bu yerda K- trosning o’tkazgich bilan bog’lanish koeffitsienti deyiladi. Bu holda 
kuchlanish: 
U = U(1-K) = ah
o’t
(1-K). 
Demak, himoyalash trosi mavjud bo’lgan HEULdagi kuchlanish quyidagi 
formula bo’yicha topiladi: 
U
iz 
= (I
tayanch
R
i
 + ah
o’t
)(1-K).
(7.11) 

266 
Tayanchining balandligi 20-25 m gacha bo’lgan HEUL uchun
ah
o’t
(1-K)-U
tayanch
 K= 0 deb qabul qilish mumkin. Bunda 
U
iz
 = I
tayanch
R
i
. 
Himoyalash trosi bo’lmagan HEULda yashinning bevosita urulishidan 
shikastlangan o’tkazgichning ikkala yo’nalishi bo’ylab yashin tokining 
tarqalishidan paydo bo’ladigan o’takuchlanish to’lqini quyidagiga teng: 
2
toj

Download 6,12 Mb.