289
bo’lsa, ikkinchi o’tkazgichning qoplanishi sodir bo’ladi.
Bu ifodadan ko’rinadiki,
R
iz
qancha kichik bo’lsa, izolyatsiyaning
qoplanish ehtimoli
P
Qop
shuncha kichik bo’ladi.
SHuning uchun metall
tayanchlarda bajarilgan kuchlanishi 35 kV bo’lgan liniyalar uchun qo’shimcha
zaminlagich qo’llash tavsiya qilinadi.
Himoya trosi bo’lmagan liniyalarda yashining bevosita o’tkazgichga
urilishidan paydo bo’ladigan o’takuchlanish elektr va magnit tashkil etuvchilardan
iborat:
I.M
I..E
U
U
U
.
(7.36)
Induktsiyalangan kuchlanishning elektr tashkil etuvchisini qiymati lider
kanalidagi zaryadning zichligi
, o’tkazgichning o’rtacha
osilish balandligi
r
'
O
h
va yashin tokiga to’g’ri proportsional, o’tkazgichdan yashin urilgan joygacha
bo’lgan masofa qarshiligiga teskari proportsional bo’ladi:
Ya
r
'
O
E
I..E
I
b
h
Κ
U
,
(7.37)
bu yerda
K
E
– bosh razryadning o’sish tezligining
oshishida kamayadigan
proportsionallik koeffitsienti va uning o’lchami qarshilik.
Bosh razryad magnit maydonning o’zgarishi induktsiyalangan o’takuch-
lanishning «tayanch – izolyatorlar shodasi – o’tkazgich» bo’ylab yo’nalgan magnit
tashkil etuvchisining paydo bo’lishiga olib keladi:
Ya
r
'
O
M
I.E
I
b
h
Κ
U
.
(7.38a)
Hisoblash ishlarini bajarishda induktsiyalangan kuchlanishni e’tiborga
olmaganimizda formula quyidagi ko’rinishga ega bo’ladi:
Ya
r
'
O
I.E
I
b
h
Κ
U
60
0
,
(7.38b)
bu yerda
K
0
teskari razryadlanishning tezligiga bog’liq bo’lgan proporionallik
koeffitsienti.
Himoya trosi bilan jihozlangan HEULni yashin ta’sirida o’chirilishi
quyidagi sabablarga ko’ra sodir bo’lishi mumkin:
290
1) Yashining tayachlar oralig’ining o’rtasida trosga urilishi va tros –
o’tkazgich havo oralig’ining qoplanishi;
2) Yashinning trosli yashin qaytargich himoya zonasini teshib o’tib
o’tkazgichga urilishi;
3) Yashinning tayanchga urilishida va tayanch–o’tkazgich havo
oralig’ining teskari qoplanishi.
Yashinning himoya qurilmasiga razryadlanishida liniya izolyatsiyasining
qoplanishi faqat yashinning razryadlanishi o’taintensiv bo’lgan
holatdagina sodir
bo’ladi. Bunday intensivlikning paydo bo’lish extimoli juda past, oqibatda yil
davomida izolyatsiyaning qoplanishlar soni juda kam bo’ladi.
Impuls
qoplanishning kuchli yoyga aylanish extimolini kamaytirish qopla-nish yo’lini
uzaytirish orqali amalga oshiriladi.
Yashin ikki tayanch oralig’ining o’rtasida himoya trosiga urilgan holatni
ko’rib o’tamiz. Agar tros tayanchda yaxshi zaminlangan bo’lsa, ya’ni
Tr
iz
R
(
Tr
-trosning to’lqin qarshiligi) va hisoblash uchun yashin toki impulsini o’tkir
burchakli deb qabul qilganimizda yashin urilgan joydagi kuchlanish impulsini
qurishimiz mumkin (7.10- rasm).
7.10- rasm. Tayanchlar oralig’ining o’rtasida trosga yashin urilgandagi kuchlanish impulsi.
