291
Qo’shni tayanchning zaminlash qarshiligidan qaytgan impuls etib kelguncha
trosdagi kuchlanish quyidagi formula yordamida aniqlanadi:
2
2
Tr
Tr
Ya
Tr
al
)
t
(
i
)
t
(
U
,
(7.39)
bu yerda
l – tayanchlar oralig’ining uzunligi.
l
l
2
1
2
vaqt intervalidan keyin
yashin urilgan joyga bir vaqtning o’zida ikkita yaqin
tayanchlarning zaminlash
qarshiligida ishorasini o’zgartirgan kuchlanish impulsi etib keladi va
kuchlanishning o’sishi to’xtaydi.
Yuqoridagi formulaga
l
t
ni qo’yib,
trosdagi maksimal kuchlanishni hosil qilamiz. Bu kuchlanish yashin tokining
amplitudasiga emas, balki tok impulsining qiyalanish koeffitsientiga bog’liq:
2
Tr
max
.
Tr
al
U
.
(7.40)
O’tkazgichda induktsiyalangan kuchlanishni hisobga olganimizda tros bilan
o’tkazgich orasidagi kuchlanish quyidagicha aniqlanadi:
2
1
Tr
max
.
Tr
аl
)
К
(
U
.
(7.41)
(7.41) tenglama tayanchlar oralig’ining xarakteristikasi
bilan yashin toki
impulsining qiyalanish koeffitsientini o’zaro bog’laydi. Tayanchlar oralig’ining
xarakteristikasini bilgan holda formula (7.41) bo’yicha tros bilan o’tkazgich
oralig’ining teshilishi mumkin bo’lgan yashin toki impulsining qiyalanish
koeffitsienti
a ni aniqlashimiz mumkin. YOki oraliqning
teshilish extimolini
o’zgartirib borib, ya’ni
a ning ayrim qiymatlarini berib borib, tros – o’tkazgich
oralig’ining talab etiladigan elektr mustaxkamligini
va ular orasidagi kerakli
masofani aniqlaymiz.
Yashinning tayanchga yaqin joyda trosga va tayanchning o’ziga urilish
extimolini
l
h
tayanch
4
bo’yicha
baxolashimiz mumkin, Bu
yerda
tayanch
h
-
tayanch
balandligi, va
l
- tayanchlar oralig’ining uzunligi. U vaqtda yashinning tayanchga
urilish extimoli quyidagi formula yordamida aniqlanadi:
292
l
h
n
n
urilish
t
4
,
(7.42)
bu yerda
urilish
n
- liniyaga uriluvchi yashinlar soni.
Izolyatsiyadagi kuchlanish uning impuls razryadlanish kuchlanishiga
tenglashsa
yoki undan oshsa, liniya izolyatsiyasining tayanchdan faza
o’tkazgichlariga teskari qoplanishi kuzatilishi ro’y beradi.
Yashinning himoya trosini yorib o’tib, liniya izolyatsisini shikastlantirish
ehtimoli quyidagi formuladan foydalanib topiladi:
4
90
h
P
lg
a
,
(7.43)
bu yerda
h
- tayanchning balandligi, m;
- trosning ekranlash ta’sirini
xarakterlovchi – vertikal va trosni o’tkazgich bilan bog’lovchi to’g’ri
chiziqlar
orasidagi burchak.
