Yuqori kuchlanish texnikasi

291 
Qo’shni tayanchning zaminlash qarshiligidan qaytgan impuls etib kelguncha 
trosdagi kuchlanish quyidagi formula yordamida aniqlanadi: 
2
2
Tr
Tr
Ya
Tr
al
)
t
(
i
)
t
(
U




,
(7.39) 
bu yerda l – tayanchlar oralig’ining uzunligi. 



l
l


2
1
2
vaqt intervalidan keyin 
yashin urilgan joyga bir vaqtning o’zida ikkita yaqin tayanchlarning zaminlash 
qarshiligida ishorasini o’zgartirgan kuchlanish impulsi etib keladi va 
kuchlanishning o’sishi to’xtaydi. Yuqoridagi formulaga 


l
t


ni qo’yib, 
trosdagi maksimal kuchlanishni hosil qilamiz. Bu kuchlanish yashin tokining 
amplitudasiga emas, balki tok impulsining qiyalanish koeffitsientiga bog’liq:
2
Tr
max
.
Tr
al
U


.
(7.40) 
O’tkazgichda induktsiyalangan kuchlanishni hisobga olganimizda tros bilan 
o’tkazgich orasidagi kuchlanish quyidagicha aniqlanadi: 
2
1
Tr
max
.
Tr
аl
)
К
(
U



.
(7.41) 
(7.41) tenglama tayanchlar oralig’ining xarakteristikasi bilan yashin toki 
impulsining qiyalanish koeffitsientini o’zaro bog’laydi. Tayanchlar oralig’ining 
xarakteristikasini bilgan holda formula (7.41) bo’yicha tros bilan o’tkazgich 
oralig’ining teshilishi mumkin bo’lgan yashin toki impulsining qiyalanish 
koeffitsienti a ni aniqlashimiz mumkin. YOki oraliqning teshilish extimolini 
o’zgartirib borib, ya’ni a ning ayrim qiymatlarini berib borib, tros – o’tkazgich
oralig’ining talab etiladigan elektr mustaxkamligini va ular orasidagi kerakli 
masofani aniqlaymiz. 
Yashinning tayanchga yaqin joyda trosga va tayanchning o’ziga urilish 
extimolini 
l
h
tayanch
4
bo’yicha baxolashimiz mumkin, Bu yerda 
tayanch
h
- tayanch 
balandligi, va 
l
- tayanchlar oralig’ining uzunligi. U vaqtda yashinning tayanchga 
urilish extimoli quyidagi formula yordamida aniqlanadi: 

292 
l
h
n
n
urilish
t


4
,
(7.42) 
bu yerda 
urilish
n
- liniyaga uriluvchi yashinlar soni. 
Izolyatsiyadagi kuchlanish uning impuls razryadlanish kuchlanishiga 
tenglashsa yoki undan oshsa, liniya izolyatsiyasining tayanchdan faza 
o’tkazgichlariga teskari qoplanishi kuzatilishi ro’y beradi. 
Yashinning himoya trosini yorib o’tib, liniya izolyatsisini shikastlantirish 
ehtimoli quyidagi formuladan foydalanib topiladi: 
4
90



h
P
lg
a

,
(7.43) 
bu yerda 

h
- tayanchning balandligi, m; 

- trosning ekranlash ta’sirini 
xarakterlovchi – vertikal va trosni o’tkazgich bilan bog’lovchi to’g’ri chiziqlar 
orasidagi burchak. 

Download 6,12 Mb.