SPORTCHILARDA MILLIY MAFKURAVIY BILIM VA
MALAKALARNI SHAKLLANTIRISH
0 ‘zbekiston hududida yashagan xalq larq ad im zam onlardayoq yosh-
larning ruhiy, aqliy, axloqiy va jism o n iy m adaniyatiga alo h id a e ’tib o r
b erishgan. U la r farzandlariga bolalik chog‘laridayoq jism o n iy tarbiya-
ning kurash, o ‘q-yoy otish, chavandozlik singari m ashq turlarini m u nta-
zam ravishda o ‘rgatib kelishgan. G re k tarixchisi G e ro d o t (eram izdan
a w a lg i 48 4—425-yillar) xorazm iylar bilan y onm a-yon yashagan saklar
qabilasidagi m o h ir m erganlar h aq id a bunday deb yozgan: «Saklar...
d uny o d ag i b arch a m erganlar o rasida o ‘qni zoye ketkazm aydigan jud a
m o h ir m e rg a n la r‘sifatida sh u h rat qozongan edi»1. Saklar va xorazm -
liklarning ayollari ham harbiy yurish lar va jang larda qatn ash ar, m ard-
lik va m a to n a td a erk ak jan g ch ilard an qolishm as edilar. E ram izd an
oldingi 1 asrda yashagan grek tarixch isi D io d o r ular haq id a bunday
deb yozgan edi: «U m u m an , bu qabilaning ayollari m ard b o ‘ladilar va
urush x atarlarin i erkaklar bilan birga baham k o 'rad ilar» 2.
R im yozuvchisi K lim ent A leksandriyskiy (eram izdan aw alg i II asr)
saklar qabilasining ayollari haq id a bun d ay deb yozgan edi: «Sak ayollari
ayyorlik bilan q o ch ib ketaturib, o t ustida xuddi erkaklarday orqaga
b urilib o ‘q uzar edilar»3.
0 ‘z b e k xalqi jism o n iy m ad an iy a tin in g ildizlari u zo q o ‘tm ishg a
tu ta sh a d i. B izning xalqim iz o ‘zining bu tun hayoti davom ida ezgulikka
intilib kelishgan. Ezgulik yo'lidagi orzularining am alga osh m og ‘i uchun
k u rashga bel b o g ‘lagan jasu r ayollarim iz xalq yaratgan badiiy tafakkur
d u rd o n a la rin in g asosiy q ah ram o n larid ir. Bu obrazlar xalq o g ‘zaki ijodi
asarlari (q o ‘shiqlar, dostonlar, qissalar) orqali ham zam ond an zam onga,
av lo d d an avlodga o ‘tib kelgan. U la r shu sababli od am lar ruhiy hayo-
tin in g yashirin to m o n la rin i o ‘rgana boshlaganlar: sog'lik va kasallik
t o ‘g ‘risidagi um um iy bog'lanishlarni, tan a bilan ruhning aloqa yo'llarini
izlaganlar. 0 ‘sha davrda inson asab tizimi va m iyasining vazifalari
haq id a n o m a ’lum b o ‘lgan jih a tla rn i o ‘rganishga qiziqish o ‘sa borgan.
T arixiy voqealar asosida yaratilgan, qadimgi Y unon tarixchilarining
asarlari orqali yetib kelgan. « Z aria d r va Odatida», «To‘m aris», «Shi-
1 Ism oilov R., Sholomiskiy Yu. 0 ‘zbekistonda fizkultura tarixi. — Toshkent:
0 ‘qituvchi, 1969, 9-bet.
